Ali Kemal Hüseyin
Almanya seçimlerinde sona yaklaşılıyor. Alman ölçeğine göre, tarihi bir seçim olan 26 Eylül seçimleri öncesi seçim panoraması:
Bu yılki Almanya seçimlerinde bu kadar tarihi olan ne?
Almanya’nın modern tarihinde ilk kez görevdeki bir Alman Şansölyesinin görevini devam ettirmek istememesi.
Angela Merkel, bu yılki seçimlerden sonra Federal Şansölye olarak istifa edeceğini çok önceden, 2018’de açıkça belirtmişti.
Fakat Alman seçmen istikrarı seviyor (Hıristiyan Demokrat Birliği)
CDU savaş sonrası dönemde Alman siyasetine hakim oldu ve Merkel, eski CDU lideri Helmut Kohl’den beri 16 yıldır ülkenin şansölyesi.
Angela Merkel tekrar yarışsa kazanır mı?
Muhtemelen evet, Merkel hâlâ ülkenin en popüler politikacısı.
Unutmamak gerekir ki Almanlar Şansölye seçmiyorlar, Federal Meclis seçimlerinde partilere oy veriyorlar. En çok oyu alan parti genellikle Şansölye görevini de alıyor.
Almanlar istikrarı seviyorsa, CDU ve Merkel’in halefi Armin Laschet bundan faydalanmalı mı?
60 yaşındaki Armin Laschet de bunu umuyordu. Ancak seçim kampanyası hiç de umduğu gibi gitmedi ve kardeş parti (Hristiyan Sosyal Birlik) CSU’nun lideri Markus Söder tarafından federal bir şansölye adayı olarak kendisine karşı meydan okunduğu için bu pek mümkün değil. Laschet uygun bir aday olarak görülüyor ama yeterli görünmüyor.
Peki kamuoyu ne diyor?
Ağustos ayından bu yana başı çeken parti Sosyal Demokrat SPD’dir. Son anketlerin ortalamasında, SPD yüzde 25 civarındayken, CDU yüzde 20 ve Yeşiller yüzde 17 civarında gidip geliyor.
SPD’nin başarısının ne kadarı Olaf Scholz’un liyakatidir?
Oldukça fazlası. 63 yaşındaki Scholz, partinin federal şansölye adayı ve son dört yıldır ülkenin maliye bakanı. Koalisyon ortakları CDU ve SPD’nin arası „düşük kaliteli maske“ iddiaları nedeniyle açılsa da (SPD’li Çalışma Bakanlığı, CDU’lu Sağlık Bakanlığı’nı kalitesiz maske dağıtmaya teşebbüsle suçlamıştı) CDU ve SPD büyük koalisyonda ortaklar. Scholz, kampanya sırasında büyük bir hata yapmadı ve kendisini Angela Merkel’in gerçek varisi olarak başarıyla tanıttı.
Aynı zamanda üçü arasında en deneyimli olanıdır. Yeşiller’in 40 yaşındaki Annalena Baerbock’u hiçbir zaman göreve seçilmedi.
Armin Laschet kesinlikle Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinde hükümet başkanıdır, orada popüler, ancak Berlin’de bakanlık deneyimi yok.
En canalıcı seçim soruları nelerdi?
Almanya ekonomisi ve Kovid salgınındaki yol haritası yoğunluğu teşkil eden en önemli sorulardı.
İklim bir başka önemli konu – en azından bu yaz yaşanan selden sonra – ama Yeşiller bunu bir zafer silahına dönüştürmeyi gerçekten başaramadı.
Üç Şansölye adayı arasında iki büyük televizyon tartışması yaşandı ve anketlere göre SPD’den Olaf Scholz her ikisinde de kazanan olarak görülüyor.
Seçim nasıl işliyor?
Almanya’da Meclis her dört yılda bir yenileniyor ama Avrupa’nın en karmaşık seçim sistemlerinden birine sahipler. Almanya’da halk doğrudan Başbakanı seçmiyor. Milletvekilleri seçildikten sonra yeni hükümet kuruluyor ve Başbakan ondan sonra seçiliyor.
Almanya, ya da resmi adıyla Almanya Federal Cumhuriyeti’nde 18 yaşını dolduran ve Alman kimliği taşıyan herkes oy kullanma ve Federal Meclis’e girme hakkına sahip. Oy hakkını elde eden her seçmene posta yoluyla bir mektup geliyor. Mektubu alan kişi artık nerede ve ne zaman oy kullanacağını öğrenmiş oluyor.
Almanya seçim sistemini “kişiselleştirilmiş ve oy oranına dayalı”. Yani, her seçmenin 2 oy kullanma hakkı var:
Birinci oy seçim bölgesindeki milletvekilini seçmek için. Bu yolla Federal Parlamento’ya seçilecek milletvekili sayısı belirleniyor.
İkincisi ise siyasi partilerin eyalet listelerine verilen oy. Partilerin barajı aşmaları (Almanya’da seçim barajı yüzde 5) ve Meclis’teki toplam sandalye sayıları bu ikinci oy oranına bağlıdır.
Barajı aşan her aday Meclis’e girer. Ancak barajın bir istisnası daha var: Diyelim ki bir partiden 3 milletvekili adayı doğrudan oyla seçilirse (yani seçmenin birinci oyuyla) söz konusu parti Federal Meclis’e girme hakkına sahip oluyor.
Almanya’da katılım genellikle yüksek, yüzde 70’in üzerinde, ancak seçmenler yaşlı. Yarısı 50 yaşın üzerinde.
Seçimi kimin kazandığını ne zaman öğreneceğiz?
Sandıklar 18.00’de kapanıyor ve o zaman yayınlanan sandık anketi genellikle güvenilir. Başka bir deyişle, çok yakında nasıl gittiğini öğreneceğiz. Ancak bu, Almanya’yı kimin yöneteceğini bildiğimiz anlamına gelmiyor. Koalisyon müzakerelerinin gerekli olacağı peşinen biliniyor.
Peki Federal Meclis’te hangi partilerin seçilmesi bekleniyor?
Yarışan 47 parti var, ancak sadece altısının girme şansı olduğu düşünülüyor:
CDU, SPD ve Yeşiller’in yanı sıra merkez parti FDP, sağcı milliyetçi AfD ve (Doğu Alman Komünist Partisi’nin varislerinin bulunduğu) Sol’un da seçilmesi muhtemel.
Almanya genellikle iki partili koalisyonlar tarafından yönetiliyor ancak çoğunluk hükümeti kurmak için bu sefer üç partiye ihtiyaç duyulacağına dair birçok işaret var.
Ve böyle bir koalisyon neye benzeyebilir?
Evet, Almanların spekülasyon yapmaktan hoşlandığı şey tam olarak bu.Koalisyonlar, partilerin rengine bağlı olarak genellikle ulusal bayrakların adını alır:
CDU siyah, SPD, kırmızı, Yeşiller yeşili, (Hür Demokrat Parti) FDP, sarı, Sol kırmızı ve AfD mavidir. Yani bir ‚Jamaika koalisyonu‘ CDU, Yeşiller ve FDP’den oluşacak olan.
Bir ‚trafik ışığı koalisyonu‘ SPD, FDP ve Yeşillerdir.
SPD ile CDU arasında yeni bir büyük koalisyon olması beklenmiyor.
AfD ile birlikte yönetmeyi düşünebilecek bir parti var mı?
Hayır, Almanya bu konuda pek değişmiyor. Seçimden sonra da ne olursa olsun değişmeyecek. (Almanya için Alternatif) AfD’nin bu seçimde geri adım attığını gösteren pek çok gösterge olmasına rağmen. AFD’nin temel sorunu olan göçmenlik sorunu bu seçim kampanyasında o kadar büyük bir rol oynamadı.
Kısmen Doğu Almanya’nın mirası, kısmen de sol olan partinin Almanya’nın NATO’dan ayrılmasını istediği için sol da tabu olarak görülüyor.
Ancak artık kırmızı-kırmızı-yeşil bir hükümete sahip olma tamamen dışlanmış değil. CDU, aslında bunu Olaf Scholz ve SPD’ye karşı bir koz olarak kullanmaya çalıştı.
Yeni bir Alman hükümetine sahip olmak ne kadar sürer?
Biraz zaman alacak. Eskiden Federal Meclis’te daha az parti olduğunda bunu kestirmek daha kolaydı.
2017 seçimlerinden sonra Angela Merkel önce Yeşiller ile hükümet kurmaya çalıştı ve onunla birlikte FDP’de gerilim başladı.
Hükümetin hazır olması yarım yıl sürdü. Haftalarca süren müzakereler bekleyin. En çok oyu alan partinin Şansölyelik görevini de üstlenmesi şart değil ancak genellikle böyle olmuştur.
Almanya seçimleri neden önemli?
Çünkü Almanya önemli. Dünyanın dördüncü en büyük ekonomisidir ve Avrupa Birliği’ndeki en kalabalık ve etkili ülkedir.
Almanlar AB’de her zaman istediklerini alamıyor, ancak Almanya birşeye karşıysa ‚Birlik’te onu gerçekleştirmek neredeyse imkansız.
Ayrıca Almanya’da yarım asırdan fazladır Kürdistan’ın her parçasından birçok Kürt yaşıyor.
Donald Trump Amerika Birleşik Devletleri’ni yönettiğinde, birçok kişi Angela Merkel’i özgür dünyanın gerçek lideri olarak gördü, bu onun pek hoşlanmadığı bir olaydı.
Peki Angela Merkel seçimden sonraki gün istifa edecek mi?
Ülkede yeni bir hükümet kurulana kadar Şansölye ve Hükümet Başkanı olarak kalacak. Ve son anketlere bakılırsa, partisine muhalefette dört yılını geçirmenin yolu görünüyor.
Bu CDU’nun şimdiye kadarki en kötü seçimi olacağa benziyor.
Merkel’in arzuladığı veda hediyesi bu değildi.
