Claudia Carmen
VakıfBank Kültür Yayınları sanat kitaplığındaki Wolfgang Amadeus Mozart’ın “Sihirli Flüt” ve Richard Wagner’in “Nibelung Yüzüğü 1 Ren Altını” opera eserlerine bir yenisini daha ekledi. Klasik müzik tarihinin dahi bestecilerinden Mozart’ın “Saraydan Kız Kaçırma” eserini okurlarıyla buluşturdu. Kitap, 18’inci yüzyılda hâkim olan klasik oryantalist bakışın çok ötesine uzanan bir anlayışı “Saraydan Kız Kaçırma” operasıyla ortaya koyan ve Türk temasına gösterdiği ilgiyle tanınan besteciyi tanımak isteyen okurlar için önemli bir kaynak olma özelliği taşıyor.
“Mozart’ın, Saraydan Kız Kaçırma operasında ortaya koyduğu uygulamalar, elbette bestecinin Türk dünyasına duyduğu ilgiyi kanıtlar niteliktedir. Eserin librettosuna ve dramatik yapısına bakıldığı zaman ise bestecinin Türklerle ilgili düşünceleri açık bir biçimde kendini göstermektedir: Türklerle ilgili olan ve finalde “Selim Paşa” karakterinin şahsında Türkler’in zarafet, bağışlayıcılık ve olgunluklarını ifade eden bir librettoyu tercih etmesi, her şeyden önce Mozart’ın –Avrupa’da modernite olgusunun en güçlü biçimde yaşandığı yıllarda– tam olarak “anti-oryantalist” denilemese bile “Türk dostu” denilebilecek yaklaşımını ortaya koymaktadır.”
Türkçeye Saraydan Kız Kaçırma biçiminde çevrilmiş olsa da aslında Saraydan Kaçış/Saraydan Firar anlamına gelen “Die Entführung Aus Dem Serail”, Mozart’ın iki Almanca operasından biri olarak biliniyor. Eserin librettosu, Christian Friedrich Bretzner’in (1748-1807) besteci Johann André (1741-1799) için yazmış olduğu bir librettodan esinlenilerek Gottlieb Stephani (1741-1800) tarafından yazıldı. Saraydan Kız Kaçırma’ operası yahut Singspiel’i (şarkılı oyun), 16 Haziran 1782 tarihinde ilk kez Viyana Şehir Tiyatrosu’nda Mozart’ın yönetiminde sahnelendi. Eser, Türkiye’de de klasik haline sadık kalınarak farklı rejilerle sahnelenmeye devam ediyor.
Konusu
Belmonte’nin uşağı Pedrillo, nişanlısı Konstanze ve onun hizmetçisi Blonde, Osmanlı devlet adamı Selim Paşa’nın sarayına köle olarak satılmışlardır. Paşa, Konstanze’yi beğenerek kendisi için ayırmış, Blonde’yi ise kendi adamı Osman’a hediye etmiştir. Durumu öğrenerek saraya mimar kisvesi altında girmeyi başaran Belmonte, Pedrillo sayesinde Selim Paşa’nın güvenini kazanır. Bu arada Konstanze, Blonde aracılığıyla nişanlısı Belmonte’nin sarayda olduğunu öğrenir. Dörtlü, koşullar olgunlaştığında saraydan kaçma hazırlığı yapar. Ne var ki Osman kaçakları yakalayarak Selim Paşa’nın huzuruna getirir. Paşa’nın karşısında Belmonte’yi sevdiğini ve ondan ayrılmaktansa ölümü tercih edeceğini söyleyen Konstanze büyük bir cesaret örneği sergiler.
Kitaptan
“SELİM PAŞA
Onun ıstırabı, gözyaşları, sapasağlam ayakta kalışı Anbean daha da büyülüyor kalbimi Aşkı gittikçe daha da cezbediyor beni. Hah! Kim böyle bir kalbe karşı zor kullanmak ister? Hayır Konstanze, hayır! Selim’in de bir kalbi var, Selim de bilir aşkı!”
Wolfgang Amadeus Mozart kimdir?
1756’da Salzburg’da doğan Mozart, kısa yaşamına senfoni, konçerto, oda, opera ve koro müziğinin zirve noktaları olarak kabul edilen 600 eser sığdırmıştır. Mozart, Sihirli Flüt operasının 1791 yılında Almanya’da yapılan ilk temsilinden bir ay sonra Viyana’da vefat etmiştir.
Murat Kaymaz kimdir?
1973 İstanbul doğumludur. İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümünde doktora araştırmalarını sürdürmektedir. Deneme türünde telifleri, Fuzuli’nin Beng ü Bâde adlı mesnevisi ve Arthur Schopenhauer külliyatının çevirileri çalışmalarından bazılarıdır.
