Ali Kemal Hüseyin
Amerika Birleşik Devletleri’nin iki firması Amazon ve Starbucks, son dönemde filizlenen sendikal girişimleri çökertme kampanyası yürütüyor. Starbucks, ülke çapındaki mağazalarda sendika organizatörlerine misilleme yapıyor, işçileri kovuyor. Şirketin 8.900 ABD kurumsal mağazasını sendikalaştırmaya kararlı baristaları tecrit etmeye, morallerini bozmaya ve alt etmeye çabalıyor.
Sendikacılara tahammül yok
Amazon’da da benzer dinamikler işliyor. Şirketin ilk sendikalaşan birimi JFK8’de Amazon İşçi Sendikası’ndan (ALU) iki isim, Tristan Dutchin ve Mat Cusick işten çıkarıldı. Amazon, Dutchin’in üretkenlik beklentilerini karşılamadığı için kovulduğunu iddia etti. Cusick ise kovulmasına sebep olarak düzgün bir yanıt alamadığını söylüyor. Vice’ın haberine göre ALU’nun iletişim sorumlusu, “iş terk etme nedeniyle gönüllü istifa” gerekçesiyle feshedildiğinde COVID’den dolayı izne ayrıldığını belirtiyor.
Ulusal Emek İlişkileri Kurulu (NLRB), iki şirkette de işten çıkarmaların emek kanunu ihlalleriyle yapıldığı yönündeki iddaları haklı buldu. 10 Mayıs’ta NLRB, Memphis, Tennessee’de “Memphis Seven” olarak bilinen ve sendika kampanyalarını açıkladıktan kısa bir süre sonra kovulan yedi Starbucks çalışanı için ihtiyati tedbir başvurusunda bulundu. 11 Mayıs’ta ise yönetim kurulu, Starbucks’ın Overland Park, Kansas’taki birkaç işçiyi, mağazalarının sendika seçimlerinden önceki hafta işten çıkarmasıyla ilgili olarak Starbucks’a karşı bir şikayette bulundu.
COVID-19 önlemlerini protesto edenler kovuluyor
Amazon’a gelince, NLRB, şirkete ilk kez JFK8 çalışanı Gerald Bryson’ın kovulmasının ardından dava açtı. Bu fesih, iki yıl önce, Bryson’ın şirketin yetersiz COVID-19 önlemleriyle ilgili bir protestoya katılmasından kısa bir süre sonra gerçekleşti. ALU’nun başkanı Chris Smalls da protestonun ardından kovuldu. Smalls, işten çıkarılmasının ardından tarihi sendika hamlesini gerçekleştirdi. Bu arada 18 Nisan’da yargı Bryson’un işe iadesine ve alamadığı ücretlerin ödenmesine karar verdi. O zamandan beri Bryson işe iade hakkı için savaşıyor. Şirket ise karara itiraz etti.
Kurul, daha önce Amazon’un Bessemer, Alabama’daki sipariş karşılama merkezinde sendika seçimlerine müdahale ettiği yönündeki iddiaları da haklı buldu. Bu bulgu, geçen ay sonuçlanan sendika oylamasının tekrarlanmasına yol açtı. Yönetim kurulu itiraz edilen 416 oy pusulasını inceleyene kadar da sonuç belirlenemeyecek. Böyle bir inceleme için ise henüz bir tarih belirlenmedi.
Starbucks, Ulusal Emek İlişkileri Yasası’nın iki yüzden fazla ihlalini içeren yirmi dokuz haksız işgücü uygulamasıyla (ULP) suçlanıyor. Toplamda, SWU şirkete karşı on dokuz eyalette 120’den fazla ULP suçlamasında bulundu (Starbucks da SWU’ya karşı “tehdit” iddiasıyla iki şikayette bulundu). ALU, Amazon’un sendikalaşma girişimlerini ezdiği Staten Island JFK8 ve LDJ5 şubelerinde Amazon’a ilişkin düzinelerce ULP suçlamasında bulundu. Bu iki şirkette çalışanların örgütlenmesiyle birlikte 2022 mali yılının ilk altı ayında (1 Ekim – 31 Mart) ULP şikayetlerinde bir önceki yıla göre yüzde 14’lük bir artış görüldü. Sendika dilekçe başvuruları ise yüzde 57 arttı.
NLRB’nin müdahalesi yeterli mi?
NLRB, hali hazırda Jennifer Abruzzo tarafından yönetiliyor. Genel hukuk danışmanı Abruzzo, iş kanununu uygulamaya oldukça kararlı. Mevcut yönetimiyle NLRB hiç olmadığı kadar işçi yanlısı. Ancak kurulun fon ve personel yetersizliği sürüyor. Kurulun bütçesi dokuz yıldır aynı ve genel kadrosu 2010’dan bu yana yüzde 30 azaldı. Joe Biden kurul için Kongre’den 319 milyon dolar talep etti. Talep gerçekleşirse bu yüzde 16’lık bir artış olacak. Ancak NLRB için, 149 Demokrat milletvekili yüzde 34’lük artışa eşdeğer 368 milyon dolarlık fon taleplerini sürdürüyor.
Buffalo’daki bir Starbucks sendikacısı Jaz Brisack, New York’ta konuştuğu bir panelde NLRB’nin daha fazlasını yapabileceğini söyledi. Örneğin acil konulardan biri toplu iş sözleşmelerinde işverenlerin söz sahipliği. Trump döneminde uygulamaya girmiş bir yönetim kurulu kararı, işverenlerin toplu iş sözleşmelerinde daha fazla söz sahibi olmasının önünü açıyor. Starbucks, iş sözleşmesi sorununu gündeme getirip işçilerin ülke çapındaki sendikalaşma sürecini önemli ölçüde yavaşlatıyor.
NLRB’nin emek yasasını uzun vadede uygulamakta kararlı olacağına güvenmek yetmiyor. Starbucks, hız kesmeden emek yasalarını açıkça ihlal etmeye devam ediyor. Bunu yalnızca sendikalaşmayan mağazalar için sosyal yardım sağlayan son saldırı hamlesinde de görmek mümkün. Amazon da daha fazla sendikacıyı kovmaya hazırlanıyor. Sadece JFK8’deki Dutchin ve Cusick değil, Bessemer’deki Ezra Hudson (ve diğer tesislerde sendika destekçilerinin aldığı yazılı uyarılar ve uzaklaştırmalara dair söylentiler).Böyle bir suç dalgası, işçilere karşı açıkça savaş açmak anlamına geliyor.
Smalls, Brisack ile Salı akşamı panelinde “İlk sözleşmeyi alıyoruz” dedi. “Nasıl ve ne zaman olacağını bilmiyorum ama alacağız.” Starbucks ve Amazon sendika temsilcilerini hukuksuzca işten çıkarmaya devam ederken Smalls ve çalışma arkadaşlarının, kararlılıklarını kırmak için ellerinden gelen her şeyi yapacak şirketlere karşı savaşımı ise sürüyor.
