Yüzyıllardır niyaz edilen bir Tahtacı Alevi ziyareti

İzmir Bergama’daki Tahtacı Alevilerin önemli ziyaretlerinden Bayazıt Dede’yi her sene çok sayıda kişi ziyaret ediyor. Özellikle musahip olan ailelere ait ocakların bulunduğu bu ziyaret etrafındaki kuru ağaçlardan tek bir dal dahi dışarıya götürülmüyor. 

İzmir Bergama’ya bağlı Yerlitahtacı Köyü’nde bulunan Bayazıt Dede Türbesi köyün yükseklerinde bulunan bir dağ başında. Söylenceye göre çevredeki Tahtacı köylerinin Yol’u yürütmesi için gönderdiği Bayazıt Dede, Osmanlı’nın kolluk güçleri tarafından bir cem esnasında yakalanarak idam edilir.

Taliplerinin, Bergama dışına gömülen Bayazıt Dede’nin naaşını alarak Yerlitahtacı Köyü’nün yüksek yerlerine getirdiğini söyleyen Yerlitahtacı köyünden Musa Güneş, bu ziyaretin yıllar içerisinde Tahtacıların önemli ziyaret alanlarından biri olduğunu söyledi.

OSMANLI İDAM EDİYOR

Musa Güneş, Bayazıt Dede ziyaretine dair verdiği bilgide şunları söyledi:

“Bayazıt Dede ve onun yardımcısı Genç Dede bizim köyümüzdeki tepede konuşlandırılmış. Söylencelerden çıkarabildiğimiz kadarıyla çevredeki Türkmenleri Alevi yoluna irşad etmek için görevlendirilmiş. Bir cem esnasında Osmanlı’nın kolluk güçlerince yakalanarak sorgulanmadan idam edilmişlerdir. Gömüldükleri yer boz bir hayıt çalısının dibi. İnsanlar o ziyarete gidip gelerek dedenin ismini unutmuşlar. Ziyaretin ismi Bozhayıt Dede’den Bayazıt Dede’ye dönüşmüş. Mezar yerleri müritleri tarafından alınarak bu bölgedeki tepeye getirilmiş.”

“BİR AĞAÇ PARÇASI DAHİ ALINAMAZ”

Ziyarete giden alanda bulunan niyaz taşından niyaz alındığı ve ziyaretin etrafında bulunan kuru ağaçlardan tek bir dalın dahi çıkarılamayacağını söyleyen Güneş, “Bayazıt Dede’nin ziyaretine varmadan önce bir niyaz taşı vardır. Bu taşa niyaz olunmadan ziyaretin olduğu yere girilmez. Niyaz alınır, izin istenir. Çocukken, gençken niyaz alırdık ve halen de niyaz alırız. Ziyaretin olduğu yerden asla ve asla bir ağaç parçası dahi alınamaz. Yetişkin ağaçlar kimi zaman yükünü taşıyamaz, kurur ve devrilir. Kimse buradan evine bir dal dahi götürmez. Köyün eğitmeni bir gün buradan odun alarak gider. O gece rüyasında kapısı taşlanarak rahatsız edilmiş. Topladığı odunları ve yaktığı ağaçların küllerini geri getirmesini istemişler” dedi.

“HIDIRELLEZ’DE MUSAHİPLER ZİYARET EDİYOR”

Bayazıt Dede’yi özellikle Hıdırellez’de musahiplerin ziyaret ettiğini ve lokmalarını paylaştığını ifade eden Güneş, “Bu ağaçların hepsi burada kalır ve burada yakılır. Hıdırellez’de çıkılır ve her ailenin bir ocak yeri vardır. Kurbanlar kesilerek pişirilir ve o gün akşama kadar burada kalınır. Buraya girenler ilk Bayazıt Dede’ye niyaz ederek çevresini dolaşır, dileklerde bulunur. Ya da dışarıda bulunana dilek ağacına bir bez bağlanır. Hıdırellez zamanı, musahipler buraya gelerek nefeslerini söyler, semah dönerler. Böyle bir ritüel yürütülür. Bayazıt Dede’nin olduğu ziyarete sadece musahip olanlar girebiliyor. Genç olanlar ise Genç Dede’nin bulunduğu ziyarette buluşup yolu, ritüeli öğreniyorlar” şeklinde konuştu.

Ersin ÖZGÜL-İsmail SİVASLI/İZMİR