Ali Kemal Hüseyin
Baskılara, sansürlere, sürgünlere inat 50 yılı aşkın süredir halk için üretmeye devam eden bir ozan olan Zülfü Livaneli’nin hayatını, dönemin siyasi atmosferiyle birlikte ele alan Zafer Köse’nin yeni kitabı “Son Ozan” İnkılâp Kitabevi etiketiyle çıktı.
Türkiye’nin yakın geçmişine ışık tutan belgesel niteliğindeki “Son Ozan”, iktidar güçlerinin gölgesinde önlenemez bir yükselişe tanıklık ediyor. Zafer Köse, arka planında 70’li yılların sürgün hayatı, 80 darbesi ve suikastlarla geçen 90’ların çizildiği bu kitabıyla Zülfü Livaneli adını bir kez daha tarihe not düşüyor.
Ozanlığın kavram olarak ele alındığı deneme türündeki “Son Ozan” kitabında; kitle iletişim teknolojileri hızla gelişirken, toplumun iradesinden bağımsız bir “sanat” ve “sanatçı” anlayışının medya eliyle dayatıldığı, buna rağmen özgün bir sanat icra edip halkla kucaklaşabilmenin de mümkün olduğu anlatılıyor. Ana akım medya görmezden gelse de besteleri, kitapları ve filmleriyle halkın kalbinde yer etmiş bir ozanın portresi çiziliyor.
Anadolu’nun Kültür Sanat Alanındaki Sevap ve Günahları Kaydediliyor
“Son Ozan”ın anlatıcısı ise bir Kiramen Kâtibin meleği. Fakat sıradan bir Kiramen Kâtibin’den söz edilmiyor; bu melek bir kişinin değil, Anadolu’nun kültür sanat alanındaki sevap ve günahlarını kaydediyor. Görevi ise Zülfü Livaneli’yi izlemek. Meleğin tanıklığı Livaneli’nin, sazı ilk eline aldığı günlerden sanat hayatının 35. yılına kadar uzanıyor.
Sanatçının kendisi İsveç’te sürgündeyken memlekette kulaktan kulağa dolaşan şarkıları, tüm karalamalara inat parlayan yıldızı ve akın akın dolan konser alanları “Son Ozan”ın satırlarını kuşatıyor. Livaneli en imkânsız koşullarda bile üretmekten vazgeçmeyip zirveye tırmanırken, kitabı okuyanlar bir meleğin eşliğinde bu yolculuğa ortak oluyor. Bunların yanı sıra birçok usta isim geçiyor sayfalardan; Nazım Hikmet, Yaşar Kemal, Uğur Mumcu, Abidin Dino, Metin Altıok…
Zülfü Livaneli’nin sanat hayatının çerçeve olarak çizildiği “Son Ozan” ile Zafer Köse, arka planda dönemin sanatsal, toplumsal ve siyasi koşullarını da eleştirel bir dille ele alıyor. “Son Ozan” belgesel tadında bir okuma için tüm kitapçılarda okurlarını bekliyor.
Arka Kapak
Niye Son Ozan?
Livaneli, yaygınlaşmasında halkın belirleyici olduğu bir ozan olarak ortaya çıktı. Onun “ozan” niteliği, sadece şair-müzisyen değil, edebiyatta ve diğer dallarda da “halkın sanatçısı” olmaya karşılık geliyordu. Ve öncekilerden farklı olarak, medya çağında varlığını sürdürecekti.
Yunus, Karacaoğlan, Pir Sultan… Halkın duygularıyla, düşünceleriyle, hayalleriyle derin bağlar kurabilen böyle sanatçıların yapıtları, dilden dile yaygınlaşıyor, kuşaktan kuşağa yaşıyordu.
Ses ve görüntü kaydeden, kitapları hızla basan teknolojiler geliştikçe, kaliteli yapıtları insanlara ulaştırmak kolaylaştı. Dostoyevski, Chaplin, Nâzım… Onlar yayımcılar aracılığıyla yapıtlarını dünya halklarına ulaştırdılar.
Ne var ki, kitle iletişimi kısa sürede bir iktidar bileşeni haline geldi. Artık sanatçılar bu aracıların onayından geçerek halka ulaşabilecekti. Yaygınlaşmak için piyasanın ve iktidarın beklentisine uygun olmak gerekiyordu.
Livaneli’nin medya içindeki varlığı, kitle iletişim iktidarlarına karşı bir halk direnişine dönüştü. Bu direniş, iktidarların kişilerde içselleştiği internet çağında da devam ediyor.
İnkılâp Kitabevi, Zafer Köse, Son Ozan, 416 sayfa, İstanbul, 2022.
Künye
Tür: Belgesel-Anlatı
Yayın Direktörü: Gülşen İşeri
Yayıma Hazırlayan: Ezgi Hotalak Adalı
İllüstrasyon ve Kapak Tasarım: Ekin Başak Akgül
Sayfa Tasarım: Beyzanur Karabulut
Sayfa Sayısı: 416
Kitap Ebadı: 13,7 x 21,5
İç Sayfa: III. Hm Enzo, 52 gr
Kapak Kağıt Cinsi: Amerikan Bristol 230 gr
Özgeçmiş Zafer Köse
Öğrencilik hayatına, bir işçi ailesinin çocuğu olarak dokuz yıl yaşadığı Almanya’da başladı. 1992’de Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nden mezun oldu.
BirGün, Vatan, Cumhuriyet, Radikal, Sol, Yurt gazetelerinde; Sanat Cephesi, Nikbinlik, Lacivert, Edebiyat Nöbeti, Bağlaç, Maviada, Kitapeki, Bavul, Masa, Edebiyatist dergilerinde ve internetteki İleri Haber, Eleştirel Kültür gibi yayınlarda yazdı.
İlk öykü kitabındaki “Yıllarca” öyküsü, “Sınır Tanımayan Kelimeler” (Words Without Borders) oluşumu için İngilizce’ye çevrildi. Gözden geçirilmiş haliyle yeniden okurla buluşan “Son Ozan” yazarın ikinci kitabıdır.
Yazarın Diğer Kitapları: İyiliği Düşünmek (2020), Yolda (2020), Neydi O Gelecek Bayramlar (2020), Livaneli’nin Penceresinden (2019), Kuş Sesleriyle Direnenler (2014), Yıllarca (2012), Sarsılmak (2009), Söz İstiyorum (2006).
