Bebeklerin Sağlıklı Gelişimi İçin Önemli İpuçları

“Bebeğimi ne sıklıkta emzirmeliyim?”, “Her emzirme sonrası kusma normal midir?”, “Bebeklerde uyku düzeni ve yatış pozisyonu nasıl olmalı”… Bebek bakımı ile ilgili daha pek çok soru anneler ve anne adayları için tatlı bir telaşın olduğu meraklı bir araştırma sürecinin başladığı anlamına geliyor. İlk 6 ay anne sütünün önemi kadar 6. aydan sonra orta kulak enfeksiyonu riskini artıran emziğin doğru kullanımının da bilinmesi gerekiyor. Bebeğin nasıl giydirilmesi gerektiği, bebeğin neden sık sık ağladığı ve göbek bakımı da bilinmesi gereken hassas konuların başında geliyor. Memorial Diyarbakır Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Aycan Yıldız, bebek bakımı ile ilgili en çok merak edilenler hakkında bilgi verdi.

Bebek ne sıklıkta emzirilmelidir?

Doğum gerçekleştikten sonra ilk saat itibarıyla bebeğin emzirilmesi gerekmektedir. Günlük sekiz emmenin altına düşülmeyerek, bebek her istediğinde emzirme önerilmektedir. Besin değeri açısından yüksek ve sindirimi kolaylaştıran anne sütü ilk 6 ay içerisinde ek besin olmadan verilmelidir. Dört saatten daha fazla aç bırakılmaması gereken bebekler için iki yaşına kadar sağlıklı bir gelişim süreci adına anne sütüne devam edilmelidir.

Anne sütünün yetmediğinin göstergeleri  nelerdir?

Genellikle beslenme yetersizliği, stres ve hormonal durumların neden olduğu anne sütü yetersizliği bebekte görülecek bazı belirtileri ile saptanmaktadır. En belirgin ve sık karşılaşılan durumlar arasında günde 15-30 gramdan az ağırlık artışı ile doğum kilosuna onuncu günde ulaşmama durumu bulunmaktadır. Devamlı meme emme isteği ve yutma sesinin duyulmaması yetersizliğin göstergeleri arasında bulunmaktadır. Uyku düzeni, 6’dan az idrar yapma sıklığı ve üçten az sarı renkli gaita yapması ve tüm bu işaretlere ek olarak  yeşil, kahverengi ve siyah gaita anne sütünün yetmediğinin göstergeleri arasında bulunmaktadır.

Emzirme sonrası az miktarda kusması normal midir?

Yenidoğan fizyolojik reflüsüne bağlı 3 aydan küçük bebeklerin %80’i günde en az bir kere kusabilmektedir. Fışkırır tarzda ve bol miktarda bir kusma olmadıkça, bebeğin kilo alması da normal ise önemli değildir.

Bebeklerde hıçkırık olması normal midir?

Hıçkırık beslenme sırasında başlarsa pozisyon değiştirilmeli, gazı çıkarılarak bebek rahatlatılmalıdır. Beslenmeye bir süre ara verilebilir ancak uzun sürerse emzirilmelidir. Hıçkırık uzun süreli görülürse bebeğe birkaç kaşık su verilebilmektedir.

Bebeklere emzik verilmeli midir?

Emzik kullanımı beslenme dışı emme gereksinimini karşılayarak bebek için bir rahatlama yolu olarak kabul edilmektedir. Bu durum ilk aylarda meme karmaşasına yol açabilmektedir. 6 aydan sonra orta kulak enfeksiyonu riskini  artırabilmektedir. Bu durumda hijyen büyük önem arz etmektedir. Emzik iyi temizlenmeli, üzerine bir bal , şeker vs yiyecek maddeleri sürülmemelidir. Bebeğin ağzından düştüyse geri verilmemeli ve asla bebeğin giysisine iliştirilmemelidir.

Bebek hangi pozisyonda yatırılmalıdır?

Ani bebek kayıp riski yüzüstü ve yan yatan bebeklerde daha fazla olarak görülmektedir. Bebeklerin ebeveyn gözetiminde olmadıkları süre zarfında sırtüstü yatırılmaları gerekmektedir. Bebekler yalnızca uyanıkken ve gözlem altındayken yüzüstü pozisyonda bırakılabilir. Haftalık olarak başın sağ-sol değişimi mutlaka yapılabilmektedir. Rahat ve deliksiz bir uyku için bazı püf noktaları bulunmaktadır. Başlıca güvenliğin sağlanabilmesi için yatak içerisinde oyuncak, battaniye, giysi vb. olmamalıdır. Bilinenin aksine yastık kullanılmamalı ve bebek kundaklanmamalıdır.

Bebeklerde uyku düzeni nasıl olmalıdır?

Uyku düzeni her bebekte farklılık göstermektedir. İlk günler uyku süresi oldukça uzundur. Ancak ilk 3 günden sonra etrafa ilgisi giderek artar ve ilk ay genellikle uyku düzeni sağlanamaz. Az ya da çok uyduğu söylenen bebeklerin büyük bir kısmı günde ortalama 14-16 saat uyumaktadır. Ancak uyku düzeni gibi uyanma sıklığı da bebeklerde farklılık göstermektedir. Dördüncü aya ulaştıktan sonra bebeklerin %90’ı gece 6-8 saat uyumaktadır.

Bebekler neden ağlar?

Bebekler gün içerisinde tek bir nedene bağlı kalmaksızın ağlayabilir. Kucağa alınıp ilgi görme isteği bile bazen ağlama ile kendini belli etmektedir. İsteklerini ağlama yöntemi ile dışa aktaran bebekler sıcak ya da soğuk hava, acıkma, uykusuzluk, altın ıslak olması vb. nedenlere bağlı ağlayabilmektedir. Ağlama krizleri esnasında kucaklama, emzirme, emzik verme, ninni veya hafif bir müzik dinletme, gezdirme, yumuşak hareketlerle sallama, sırtını veya karnını ovma denenmelidir.

Göbek bakımı nasıl yapılmalıdır?

Bebek doğduğunda göbek alkolle silinerek steril gaz bezle kapatılmaktadır. Bu işlem sonrası göbeğe başka bir işlem ya da düzenli bakım gerekmemektedir. Ancak enfeksiyon riski olabileceği için kuru ve temiz tutulmalıdır.

Bebeğe nasıl banyo yaptırılmalıdır?

Uzmanlar tarafından doğumu izleyen ilk saatlerde banyo önerilmemektedir. Göbek düşene kadar da silme banyosu önerilmektedir. Bebek yeni beslenmiş olmamalı ve banyo malzemeleri ile su bebek soyulmadan önce hazırlanmış olmalıdır. Uygun su sıcaklığı 37-38 °C, dirsekle bakılabilir. Tüm süreç boyunca bebek suyun yanında asla yalnız bırakılmamalıdır. Banyo sırasında üşümemesine dikkat edilmeli ve süresi 2-3 dakika ile sınırlanmalıdır. Önce baş sonra vücut yıkanabilir. Bebeklere uygun ürünler olsa da, sabun ve şampuan aşırı kullanılmamalıdır.

Bebek vücut temizliğinde nelere dikkat edilmeli?

Temizlik amacıyla yabancı cisimler kulak ve buruna sokulmamalıdır. Tırnakların uzaması ile iyice belirginleşen el kol hareketlenmesi yüz çizmelerine ve kolları tırmalamaya neden olabilir. Bebeklerin tırnakları uçları yuvarlatılmış bebek makası ile kesilmelidir. Tırnak kesilmesi için en uygun zaman uyku esnası olabilir. Kız bebeklerde vajinanın iç yüzeyi temizlenmemeli, her zaman önden arkaya doğru silinmelidir. Erkek bebeklerde ise sünnet derisi geriye itilmemelidir. Bebeğin cildi kuru ise parfümsüz bebek losyonu kullanılabilmektedir.

Bebek nasıl giydirilmelidir? 

En sık yapılan hatalardan biri bebeğin üşüdüğü düşünülerek kat kat giydirilmesidir. Bebekler mevsimine göre erişkinlerden bir kat fazla giymelidir. Bebek tenine değen giysiler yumuşak pamuklu kumaştan olmalı ve dikişler batmamalıdır. İlk birkaç ay bebek giysileri ayrı yıkanmalı ve iki kez durulanmalıdır. Parfümsüz, enzimsiz deterjan ya da bebek çamaşır sabunu kullanılmalıdır.

Bebek bulunan ortamda klima çalıştırılması sakıncalı mıdır?

Klima kullanılabilir ancak doğrudan bebeğe doğru olmamalı ve oda ısısı 22 C‘ nin altına düşmemelidir. Sıcak gecelerde uyku esnasında sadece pike ve klima çalışıyorsa battaniye gerekebilir. Yetişkinlerde olduğu gibi bebekler de sıcakta ince giydirilmelidir. Hafif bol ve açık renkli giysilerin tercih edilmesi önerilmektedir.

Evcil hayvanların bebek açısından sakıncası var mıdır?

Evcil hayvanlar yeni bir bebeğin varlığı ile davranış biçiminde değişiklikler ile kıskançlık belirtileri gösterebilmektedir. Bebek eve gelmeden bebeğin yıkanmamış bir giysisi getirilip koklatılabilir. Bebeğin odasına yalnız girmesine izin verilmemelidir. Tüm aşı ve bakımları yapılmış olmalı gerekmektedir. Bu alışma evresinde evcil hayvana da zaman harcanmalıdır. Çocuk için evcil hayvan alınacaksa 5-6 yaşına kadar beklenilmesi daha doğru olacaktır.

Bebek ile ne zaman yolculuk edilebilir? 

Kara yolu ile gerçekleşecek yolculukta emniyet koltuğu mevcutsa ilk günden itibaren kısa yolculuklar yapılabilmektedir. Hava yolu tercih edilen yolculuklarda bebek en az bir haftalık olduktan sonra yapılmalıdır. Ancak bu yolculuk için bir aciliyet söz konusu değil ise 6’ıncı haftadan sonra yolculuk yapılması daha doğru olacaktır. Bebeğin uçağın inişi ve kalkışı esnasında emzirilmesi rahat etmesini sağlayacaktır.