Ali Kemal Hüseyin
ÇEVKO Vakfı, geliştirdiği “Nereye Atayım” yazılımıyla belediyelerin Sıfır Atık yönetimi kapsamındaki yükümlülüklerine bütünsel çözüm sunuyor. “Nereye Atayım” yazılımı, Sıfır Atık konusunda pilot ilçe seçilen Burdur Bucak Belediyesi Temizlik İşleri bütçesinde yüzde 35’e varan oranda iyileşme sağladı.
Uzman sanayi inisiyatifi ve etkin sivil toplum kuruluşu kimliklerini bünyesinde bir araya getiren ÇEVKO Vakfı, çevrenin korunmasına ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamaya 30 yılı aşkın süredir artan bir ivmeyle devam ediyor. Özellikle son beş yıldır “iklim krizi ile savaşım” ve “döngüsel ekonomiye geçiş” konularına odaklanan ÇEVKO Vakfı, bu alanlardaki öncülüğünü, iş dünyası kuruluşlarına ve yerel yönetimlere sunduğu danışmanlık hizmetlerinden dijital çözümlere uzanan bir yelpazede pekiştiriyor.
ÇEVKO Vakfı’nın ‘ÇEVKO Dijital Çözümleri’ şemsiyesi altında geliştirdiği ve belediyelerin Sıfır Atık yönetimi kapsamındaki yükümlülüklerine bütünsel çözüm sunan ‘Nereye Atayım’ yazılımı, Sıfır Atık konusunda pilot ilçe seçilen Burdur Bucak Belediyesi’nde önemli tasarruf ve verimlilik artışı sağladı.
Temizlik İşleri Bütçesinde Yüzde 35’e Varan Oranda İyileşme
Belediyelerin Sıfır Atık Yönetmeliği hükümlerini uygulayabilmeleri ve saha kontrolünü gerçekleştirilebilmeleri amacı ile oluşturulan ‘Nereye Atayım’ yazılımı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 2018 yılında Sıfır Atık konusunda pilot ilçe seçilen Burdur’un Bucak Belediyesi’nde, aynı yılın haziran ayında Belediye ve ÇEVKO Vakfı arasında imzalanan protokolle uygulamaya alındı.
Bucak Belediyesi, Mali İşler Müdürlüğü kesin hesap bütçe verilerine göre 2020 yılında bir önceki yıla göre yapılan harcamalarda, yüzde 20’ye yaklaşan oranda iyileşme ve 700 bin TL’yi aşan düzeyde tasarruf sağlandı. 2020 yılı enflasyon verileri de dikkate alındığında belediyenin “Sıfır Atık” uygulamalarından dolayı sağladığı verimlilik artışı, yıllık bazda yaklaşık yüzde 35 düzeyinde hesaplandı.
Toplum ve İş Dünyasının Gereksinimleri Doğrultusunda Güncel Hizmetler
Vakfın özellikle son beş yıldır ‘iklim krizi ile savaşım’ ve ‘döngüsel ekonomiye geçiş’ konularına odaklandığını ifade eden ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, “Bu alanlarda iş dünyasına ve yerel yönetimlere danışmanlık hizmetleri ve dijital çözümler sunuyoruz. Geliştirdiğimiz ‘ÇEVKO Dijital Çözümleri’ paydaşlarımız olan belediye, lisanslı toplama-ayırma tesisleri ve sanayi kuruluşlarının Sıfır Atık kapsamında yaptıkları çalışmalara destek oluyor; operasyonlarını daha verimli, yönetmeliklerle uyumlu, izlenebilir ve raporlanabilir hale getiriyor,” dedi.
Bucak Belediyesi’nde elde edilen tasarruf ve verimlilik artışının memnuniyet verici olduğunu ifade eden Mete İmer, “Bucak Belediyesi’nde kısa sürede gelen başarı, ‘Sıfır Atık’ projesine inanan yöneticilerin desteği ile yapılan çalışmalar sayesinde elde edilmiştir. Yapılan çalışmalar, çevreye olan katkısının yanı sıra Bucak halkına ait 700 bin TL’den fazla paranın tasarruf edilmesini sağladı. Belediye Başkanı Sayın Emrullah Ünal ve Temizlik İşleri Müdürü Sayın Haşim Çevik başta olmak üzere tüm Bucak Belediyesi çalışanlarını kutluyor; işbirliğimizin artarak süreceğine inanıyoruz,” şeklinde konuştu.
Kapsamlı ve Planlı Çalışmalar
Yapılan çalışmalarda ilk adım, Belediye bünyesinde bulunan atık toplama ekipmanlarının cins, miktar gibi envanter bilgilerinin çıkartılması oldu. Elde edilen bilgiler, dijital ortama aktarıldı. Sahada bulunan ekipmanların her biri ‘Nereye Atayım’ yazılımına kaydedilerek, ekipmanlara birer kimlik numarası verildi. Bu numaralar program aracılığı ile uygulama kolaylığı sağlayan etiketlerin üzerine yazıldı ve etiketler sahada bulunan ekipmanların, “Sıfır Atık” uygulaması kapsamına alınan bina veya yerleşkelerin görünür yerlerine yapıştırıldı. Etiketler, toplamada görevli personel tarafından ekipmanların yer ve durum bilgilerinin kayıt altına alınmasını sağlıyor.
Belediye sınırları içinde yer alan tüm toplama ve biriktirme ekipmanlarının yerleri dijital haritalar üzerine işlendi. Yetersiz toplama ekipmanı olan bölgelerin ve gerekli ekipman sayılarının belirlenmesinin ardından eksik ekipmanlar tamamlanarak sahaya yerleştirildi.
Bilgilendirme çalışmaları kapsamında, ilçe genelinde okul ve kamu kuruluşlarının envanteri çıkarılarak, kamu kurumu yetkilileri yapılan çalışmalar ve Sıfır Atık Yönetmeliği hakkında bilgilendirildi. Anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerin tümünde, öğrencilere yapılan çalışmalar hakkında bilgi verildi.
2019 yılında sahaya yerleştirilen ekipmanların bulunduğu yerlerin bilgilerini ilçe sakinleri ile paylaşmak amacıyla “Bucak Sıfır Atık” adlı bir mobil uygulama geliştirildi. İlçe sakinlerinin ücretsiz indirilebildiği uygulama, en yakın 5 ekipmanın yerini gösterip yol tarifi veriyor. Bucak Belediyesi bu uygulama ile 2. Sıfır Atık Zirvesi’nde uluslararası “Çevre ve Sürdürülebilirlik” ödülünü aldı.
2020 yılında sahada yapılan toplamaların anlık olarak izlenmesi, raporlarının alınması ve yorumlanması üzerine çalışmalar yürütüldü; toplama operasyonlarının kayıt altına alınması ve atıkların tartılması çalışmaları başlatıldı. Toplama yapan araç personeli, görev kilometre bilgisi, toplanacak grup bilgisi gibi bilgiler sisteme girilmeye başlandı. Toplamanın sonunda kantarda tartılan toplanmış atık bilgisinin ve bitiş kilometresinin kayıt altına alınması sağlandı.
Ölçülebilir Sistem, Ölçülebilir Yarar
“Nereye Atayım” saha atık yönetim uygulamasının ölçülebilir bir sistem olmasıyla elde edilen yararlar şöyle sıralanıyor:
“Sıfır Atık Bilgi Sistemi” için gereksinim duyulan tüm bilgiler kayıt altına alınıyor. Bakanlık sistemine yapılan tüm girişler için “Nereye Atayım” uygulamasında bulunan bilgilerden yararlanılabiliyor.
Sahadan elde edilen bilgiler, çevre mühendisleri tarafından izlenerek analiz edilebilir; toplama maliyetleri ve analizleri ölçülebilir nitelik kazanıyor.
Atık toplayan kamyonların operasyonlarının kayıt altına alınması sayesinde, hangi aracın, hangi gün, hangi ekipmanı boşalttığı izlenebiliyor ve bu sayede vatandaşların çöp konteynerlerinin boşaltılmadığı yönündeki şikayetleri önemli oranda önleniyor. Toplamaya çıkan araçların arızalanmaları halinde, onarım ve bakımlarının aksamadan yapılması sağlanıyor. Toplama araçlarının yasal belgelerinin geçerlilik süreleri de sistem tarafından hatırlatılıyor; böylece yasal belgelerin süresinin geçmesi ile ilgili ortaya çıkan sorunlar artık yaşanmıyor.
Kamyonların yakıt miktarlarının kaydedilmesi ile araç bazında kilometre başına tüketim ve yapılan kilometre hesaplanıp karşılaştırmalı raporlar alınabiliyor. Yakıt tüketimi artan araçlar belirlenerek, sorun tespiti yapılabiliyor. Toplama ekiplerinin çalışma süreleri izlenip çalışma zamanlarının mesai saatleri ile uyumlu olması sağlanıyor.
Sahada bulunan kırık, arızalı ya da kirli toplama ekipmanlarının fotoğrafları çekilerek bildiriliyor; sahada bulunan sorunlu ekipmanların bakımının sürekli ve düzenli yapılması sağlanıyor.
ÇEVKO Vakfı Hakkında
ÇEVKO Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı, Türkiye’de sürdürülebilir bir geri kazanım sisteminin kurulup geliştirilmesine katkı sağlamak amacıyla 1 Kasım 1991’de kurulmuştur. Kendi alanının öncüsü olan ÇEVKO Vakfı, belediyeler ve ekonomik işletmelerle tüketim sonrası ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması ve geri dönüştürülmesi için yaptığı işbirliklerinin yanında bu konularda toplumsal farkındalık ve bilincin artırılmasına yönelik çalışmalara da ağırlık vermektedir. 2003 yılında uluslararası “Yeşil Nokta” markasının Türkiye’deki kullanım hakkını elde eden ÇEVKO Vakfı, Avrupa’da kendi alanındaki genişletilmiş üretici sorumluluğu örgütlerinin de üyesidir.
