Ali Kemal Hüseyin
Boğazda akıntı hissi, sürekli boğaz temizleme ve çok sık yutkunma ihtiyacına sebep olan geniz akıntısı toplumda sık karşılaşan rahatsızlıklar arasında yer alıyor. Geniz akıntısı çoğunlukla burnun yapısal problemleri, üst solunum yolları enfeksiyonları ve alerjik hastalıklar sonucu meydana geliyor. Memorial Şişli Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Şenol Çomoğlu, geniz akıntısı ve tedavi yöntemleri hakkına bilgi verdi.
Geniz akıntısı, boğazda mukus birikimi ya da mukusun genizden yutak kısmına yani boğaza doğru akıyor olma hissidir. Normalde burun içi ve sinüsler “mukoza” denilen bir doku ile döşelidir. Mukoza içindeki küçük salgı hücreleri günde toplam 1-2 litre ince “mukus” üretirler. Mukoza üzerindeki tüysü hücreler ise bu ince mukusu ritmik olarak belli bir yönde arkaya doğru geniz bölgesine iterler. Bu mukus yutkunma sırasında yutulur ve bu durumun farkına varılmaz. Bu mukus üretim ve hareket sistemi “mukosilyer klirens” olarak adlandırılır. Sinüslerin ve solunan havanın nemlenmesi, temizlenmesi, solunan havanın filtrelenmesi, yabancı cisimlerin tutulması, enfeksiyonun önlenmesi gibi birçok işlevi yerine getirmektedir.
Geniz akıntısın birçok nedeni bulunuyor
“Mukosilyer klirens” mekanizmasının herhangi bir sebeple düzgün çalışmaması ya da mukus üretimindeki anormal artışa yol açan durumlar geniz akıntısına yol açabilir.
Geniz akıntısına neden olan bazı durumlar şunlardır;
- Burnun yapısal problemleri
- Soğuk algınlığı veya grip (üst solunum yolu virüsleri)
- Alerjik rinit (saman nezlesi)
- Sıcak ya da baharatlı yemekler
- Gebelik
- İlaçlar (genellikle doğum kontrol hapları veya hipertansiyon ilaçları)
- Süt ürünleri alerjisi gibi bazı gıda alerjileri
- Sigara dumanı
- Endüstriyel kirleticiler
- Egzos dumanı
- İleri yaş
- Vazomotor rinit (genelde ileri yaşta görülen burun salgı üretiminde düzenleme bozukluğu)
- Gastroözefageal reflü
- Diğer yutma bozuklukları
Geniz akıntısı belirtileri çeşitlilik gösteriyor
Geniz akıntısının belirtileri hastadan hastaya farklı yoğunluk ve çeşitlilikte görülebilir. Sadece akıntı hissi olan hastaların birçoğunda bu belirtilerin hiçbirinin olmadığı ya da bu belirtilerin farklı birçok hastalığın ortak belirtisi olabileceği de unutulmamalıdır. En sık karşılaşılan belirtiler;
- Boğazda akıntı, tahriş hissi ve ağrı
- Çok sık yutkunma ihtiyacı
- Sürekli boğaz temizleme
- Pürüzlü ses
- Boğazda yumru hissi
- Öksürük (genellikle iki aydan uzun süren)
Geniz akıntısının tedavisi sebebe göre belirleniyor
Geniz akıntısında tedavi sebebe yönelik yapılır. Bakteriyel sinüzitlerde tedavi uygun antibiyotik, burun yıkama uygulamaları ve spreyler ile yapılmaktadır. Kronik sinüzitlerde endoskopik cerrahi ile sinüslerin temizlenmesi çoğu zaman tedavinin bir parçasıdır. Alerji söz konusu olduğunda alerjenden uzak kalmak, topikal steroid spreyler ve yeni kuşak antihistaminikler tedavi seçenekleri arasındadır. Geniz akıntısı sebebi gastroözefageal reflü ise yüksek yastık kullanılması, yatmadan önce yemek yenmemesi, kahve ve alkol tüketiminin azaltılması ve bazen antiasit ya da mide koruyucu gibi ilaçların kullanılması önerilir.
Septum deviasyonu, konka büyümesi, polip, septum perforasyonu gibi burun içinde yapısal bir problemden dolayı oluyorsa cerrahi olarak tedavi edilebilmektedir. Geniz akıntısının altta yatan sebebinin saptanamaması nadir değildir ve bu durum genellikle ileri yaş grubunda söz konusudur. Böyle durumlarda bir engel yoksa hastaların sıvı alımını artırmaları (günde sekiz bardak su), mukus inceltici ilaçlar kullanmaları ve burun yıkaması yapmaları önerilmektedir.
Geniz akıntısına karşı bu önlemleri alın
- Evinizde ya da iş yerinizde hava nemini artırmak için soğuk bir buharlı nemlendirici veya buharlaştırıcı kullanın.
- Sıvı tüketimini artırın. Bu solunum yollarının nemlenmesini sağlayacak, mukusu inceltecektir.
- Kahve tüketimi ve alkol alımı gibi sıvı kaybettiren alışkanlıklarınızı azaltın.
- Kuru ve soğuk havalara uzun süre maruz kalmayın.
- Aktif ya da pasif sigara kullanıcısı olmayın.
- Sabah evden çıkmadan ve gece yatmadan önce en az günde 2 kez olmak üzere deniz suyu spreyi ile burun temizliği yapın.
- Bildiğiniz bir alerjiniz varsa alerjenlerden uzak durun ve uygun alerji tedavisi için doktorunuza başvurun.
