Ali Kemal Hüseyin
Günümüzde hareketsiz yaşamın birçok sağlık sorununu beraberinde getirdiği herkes tarafından biliniyor. Sağlıklı beslenmenin yanında yapılan düzenli egzersizler kas-iskelet sistemi sağlığının yanında fit bir görünüm ve zihinsel iyilik hali için de büyük önem taşıyor. Düzenli egzersiz denildiğinde akla ilk gelen yöntemlerden biri ise pilates oluyor. Özellikle medikal pilates uygulamaları hastaların omurga sağlığının korunması ve iyileştirilmesi başta olmak üzere kas iskelet sisteminin tüm hastalık veya bozukluklarında vazgeçilmez bir yöntem olarak kabul ediliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Prof. Dr. Ümit Dinçer, medikal pilates uygulamaları ve faydaları hakkında bilgi verdi.
Egzersiz programı kişiye özel olmalı
Pilates, temelde vücut pozisyonlarının ve hareketinin amaca yönelik kontrolüne dayanır. Medikal pilates ise kas iskelet sistemi (kaslar, tendonlar, bağlar, kemikler, sinirler veya bunların kombinasyonu) sorunlarında çeşitli özel araç gereç kullanarak yerde veya cihaz üstünde, toplarla, bantlarla, pozisyon malzemelerinin de yardımı ile yapılan ve kişiye göre dizayn edilen tedavi ve rehabilitasyon maksatlı egzersiz programlarıdır. Uygulama bireyin hastalığı, hastalığının derecesi, fiziksel durumu, eşlik eden hastalıkları ve yaşına uygun olacak şekilde dizayn edilmeli yani kişiye göre özelleştirilmelidir. Pilates sadece cihazların kullanımı ile kişinin kendi başına kolaylıkla yapabileceği bir program değildir. Pilates sistemimin bilinmesi zorunlu olan prensipleri mevcuttur. Bu 6 önemli prensip hasta ile mutlaka tedavi öncesinde değerlendirilmeli ve içselleştirilmelidir. Bu temel ilkeler “Merkezleme, konsantrasyon, kontrol, hassasiyet, akış ve nefes” olarak tanımlanmaktadır.
Birçok hastalığın tedavisinde önemli rol oynuyor
Pilates sporcular veya bedensel aktivite profesyonellerinin haricinde “kitleler” tarafından kullanılan “temel” egzersiz uygulaması haline gelmiş ve pek çok hastalığın rehabilitasyonunda fark yaratmaya başlamıştır. Klinik kullanımda hastaların özellikle omurga sağlığını “korumak veya iyileştirmek” başta olmak üzere kas iskelet sisteminin tüm hastalık veya bozukluklarında vazgeçilmez bir unsur haline gelmiştir. Omurga sorunlarında skolyoz ve kifoz gibi açısal omurga problemlerin düzeltilmesi ve iyiliğin korunması, omurganın kötü kullanım veya uzun süre oturmaya ve egzersiz yoksunluğuna bağlı sorunları, kas spazmları, fibromiyalji, bel ve boyun fıtıkları, omuz ekleminin bağ, tendon ve kas sorunları en sık kullanım alanları arasındadır. Son 2 yıldır çok uzun süre evden çalışmanın ve kötü ergonomik koşullarda çalışmanın getirdiği olumsuzlukların telafisinde çok uygun ve etkili bir yöntemdir.
Klinik pilates fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamasının parçası olabileceği gibi tedavinin bitiminden sonraki “koruma” sürecinde de kullanılabilir. Öte yandan hiçbir hastalığı olmasa da bireylerin sağlıklı yaşam ve esnek bir vücut için haftada 2-3 seans pilates yapması kas iskelet sistemi ağrılarına karşı koruyucu olarak da uygulanabilecek çok uygun bir metottur. Klinik pilatesin önemli kullanım alanlarından biri de nöromusküler re-education (yeniden eğitim) sürecidir. Sadece kas sorunları değil aynı zamanda sinir hasarları veya disfonksiyonlarında da klinik pilates çok olumlu sonuçlar verir. Bel ve boyun fıtıkları bu manada en fazla uygulama alanını oluşturur.
Deneyimli bir fizyoterapist tarafından yaptırılması önem taşıyor
Klinik pilates, deneyimli ve pilates eğitimi almış fizyoterapist tarafından özel cihazları kullanılarak yapılır. Omurga ve ekstremite (kol ve bacak ) kaslarının tamamı bu sistem ile çalıştırılabilir. Öte taraftan pilates programında karın, sırt, bel, kalça ve bacak kaslarının güç çalışmalarının yanında nefes yöntemleri de kullanılarak denge çalışmaları da yapılabilir. Klinik pilates, uygulaması öncesinde mutlaka hekim değerlendirmesi yapılır ve ona göre program oluşturulur. Egzersiz programı uzman fizyoterapist tarafından gözetimli olarak uygulanır. Değerlendirmede kişinin şikayeti, hastalığı, egzersiz ihtiyacı, nelerle kombine edileceği, nelerden kaçınacağı gibi konular belirlenerek güç, esneklik ve dayanıklılık konusundaki vizyon belirlenir. Egzersiz hafif tekrar ve yüklenmelerle başlanıp artan bir tempoda ilerler ve plato noktası tespit edilir. Pilates, omurilik stabilizasyonuna odaklanan fonksiyonel pozisyonlarda ve düzlemlerde nöromusküler yeniden eğitimi teşvik eder.
