Ali Kemal Hüseyin
Rolls-Royce’un “Spirit of Innovation” uçağı, dünyanın tamamen elektrikli en hızlı hava aracı olarak Dünya Hava Sporları Federasyonu (Fédération Aéronautique Internationale – FAI) tarafından resmî olarak tescillendi. Alanında iki yeni dünya rekoru kıran uçak, ilk olarak 3 kilometrede 555.9 km/s azami hıza ulaşarak, 213.04 km/s olan bir önceki rekoru başarıyla kırdı. Bir başka deneme uçuşunda ise, 15 kilometrede önceki rekordan 292.8 km/s daha hızlı uçarak, 532.1 km/s hız elde etmeyi başardı. Kırılan her iki rekor da, dünya havacılık ve uzay rekorlarını denetleyen ve onaylayan bağımsız bir kuruluş olan Dünya Hava Sporları Federasyonu (Fédération Aéronautique Internationale – FAI) tarafından resmî olarak onaylandı. Birleşik Krallık hükûmeti tarafından desteklenen ACCEL (Accelerating the Electrification of Flight – Uçuş Elektrifikasyonunu Hızlandırma) projesinin bir ürünü olan “Spirit of Innovation” uçağı, rekor denemeleri sırasında aynı zamanda 623 km/s (387,4mph) maksimum hıza da ulaşarak dünyanın en hızlı elektrikli aracı unvanını elde etti.
Kazandıkları rekorların resmiyet kazanması üzerine Rolls-Royce CEO’su Warren East şu açıklamalarda bulundu: “Dünyanın en hızlı elektrikli uçağını üretebilmek, ACCEL ekibi ve Rolls-Royce için inanılmaz bir başarı. Bizlere destek olan ortaklarımıza ve özellikle havacılık start-up’ı Electroflight’a teşekkür ediyorum. Program için geliştirilen ileri batarya ve tahrik teknolojisi, Gelişmiş Hava Hareketliliği (Advanced Air Mobility – AAM) pazarının geleceği için heyecan verici ve net sıfır karbonlu bir geleceğe ulaşmamızın da anahtarı olacak. Hava, kara ve deniz yoluyla ulaşımın karbondan arındırılması için teknolojik atılımlar gerçekleştirmeye devam edeceğiz”
Projenin yarı finansmanını karşılayan İş, Enerji ve Endüstriyel Strateji Bakanlığı ve Innovate UK ortaklığı ve Aerospace Technology Institute (ATI) tarafından da konuyla ilgili açıklamalar yapıldı. Rolls-Royce’un devrim niteliğindeki bu uçağının, Birleşik Krallık’ın inovasyon konusundaki ileri uzmanlığının bir kanıtı olduğunu belirten Birleşik Krallık Devlet Bakanı Kwasi Kwarteng, “Kırılan bu rekor, elektrikli uçuşun gelecekteki potansiyelini ortaya koyarken, bunu günlük yaşamın bir parçası hâline getirecek teknolojilerin de geliştirilmesine önayak olacak. İngiliz hükûmeti olarak emisyonların azaltılması, daha temiz ve daha yeşil uçakların geliştirilmesi için bu tür özel yatırım projelerini desteklemekten gurur duyuyoruz.” şeklinde konuştu.
ACCEL projesinin finansman sağlayıcılarından Aerospace Technology Institute (ATI) CEO’su Gary Elliott konuyla ilgili olarak, “ACCEL projesi, Birleşik Krallık teknolojisi ve inovasyonuna yapılan stratejik yatırımlarla olağanüstü sonuçlar elde edebileceğinin bir kanıtı niteliğinde ve daha önemlisi gelecekte yolcu uçuşlarını karbondan arındırmamız adına umut vaad ediyor. Rolls-Royce, Electroflight ve YASA’nın bu başarısı uzun yıllar boyunca yankı uyandıracak ve geleceğin havacılık mühendislerine ilham verecek. Rekor kitaplarında yer bulacak bu projede ATI olarak üzerimize düşeni yapmaktan dolayı gurur duyuyoruz.” diyerek projede yer alan tüm ekibi tebrik etti.
“Spirit of Innovation” en güçlü batarya takımına sahip
Gerçekleştirilen rekor denemelerinde uçağa, 400kW (500+hp) elektrikli güç aktarma grubuyla birlikte şimdiye kadar bir uçağa monte edilmiş en güçlü tahrik batarya takımı eşlik etti. Rolls-Royce bu projede, havacılıkta enerji depolama uzmanı Electroflight ve otomotiv aktarma grubu tedarikçisi YASA ile birlikte çalıştı. Rekor denemeleri hem tamamen elektrikli kentsel hava hareketliliğine hem de hibrit elektrikli kısa mesafe uçaklarına yönelik önemli veriler sağladı. Örneğin hava taksilerinin bataryalardan beklediği özelliklerin „Spirit of Innovation“ için geliştirilenlere çok benzer olduğu ortaya konuldu.
FAI: “Hız tarihinde bir ilk”
Rekor denemelerinde bizzat görev alan Test Pilotu ve Rolls-Royce Uçuş Operasyonları Direktörü Phill O’Dell’in “Spirit of Innovation” uçağı ile elde edilen hızın, Siemens eAircraft tahrikli Extra 330 LE akrobasi uçağının 2017’de kırdığı rekordan 213.04 km/s daha hızlı olduğunu söyledi. Dünya Hava Sporları Federasyonu (FAI) ise kendi rekor denemeleri tarihinde bu kadar kısa sürede bu derece ciddi bir hız artışına şahit olmadıklarını ifade ederek, havacılıkta elektrifikasyonun hızla ilerlediğine dikkat çekti. “Spirit of Innovation”ın 15 km rekor denemesinde ise uçağı Electroflight Pilotu Steve Jones uçurdu.
Rekoru kıran pilot O’Dell: “Kariyerimin en önemli olayı”
Elde edilen bu rekoru en yakından deneyimleyen Pilot Phill O’Dell, “Tamamen elektrikli bir uçakla dünya rekorunu kırmak benim için inanılmaz bir tecrübeydi. Bu yalnızca benim kariyerimin en önemli olayı değil, tüm ekip için de olağanüstü bir başarı. Havacılığın geleceğini şekillendirmek üzere önemli çalışmalar yürüten Rolls-Royce’un bu eşsiz hikayesinde ön saflarda yer almak hayallerimin de ötesinde bir fırsattı.” dedi.
Alanında uzman üç firmanın ortak başarısı
“Spirit of Innovation” uçağının geliştirilmesi için çalışan üç firma Rolls-Royce, Electroflight ve YASA, inovasyon tutkularını birleştirerek bu başarıya imza attı. Rolls-Royce, uçağın geliştirilmesi sürecinde her iki ortağının motor sporları konusundaki geçmişinden yararlandığını ifade etti. Özellikle Electroflight’ın hızlı temposunun projeye çok şey kattığını vurguladı. Emniyet ve test yöntemleri gibi uzmanlık ve teknoloji gerektiren alanlarda da paylaşımlarda bulunan bu üç firma, ortaya çıkan sinerjiyi dünya rekoru kıran bir uçağa dönüştürdü.
Dönüm noktası niteliğindeki projenin bir parçası olmaktan duyduğu mutluluğu dile getiren Electroflight Genel Müdürü Stjohn Youngman, “Bu rekorlar, Electroflight ekibinin ve tedarikçilerinin özverili ve yenilikçi çalışmalarının bir ödülü niteliğinde. Deneyimli program ortaklarıyla iş birliği içinde tahrik ve batarya sistemleri geliştirerek, hava yolculuğunun karbondan arındırılmasına öncü olacak dünya standartlarında bir mühendislik sergiledik. Bu kapsamda atacağımız bir sonraki adım, bu öncü teknolojiyi daha sürdürülebilir uçuşlar için havacılık endüstrisi geneline uyarlamak olacak.” dedi.
YASA’nın Teknolojiden Sorumlu Başkanı Dr. Tim Woolmer ise “Elektrikli uçuşlar, tıpkı 70 yıl önce jet motorunda olduğu gibi hareketlilik için dönüştürücü bir rol oynayacak. Bu kapsamda ultra-yüksek performanslı, çok düşük ağırlıklı elektrikli motorlarımızın “Spirit of Innovation” uçağını yüksek hızlara ulaştırdığını görmek bizleri oldukça mutlu ediyor. Öte yandan, emisyonsuz elektrikli uçuşun herkes için ticari gerçeklik hâline gelmesine ACCEL projesiyle bir adım daha yaklaşıyor olmamız bizleri heyecanlandırıyor.” şeklinde konuştu.
ACCEL programının iki İngiliz öncü firma Jaguar Land Rover ve Bremont tarafından da desteklendiği belirtildi. Jaguar Land Rover, çekici ve destek araçları olarak tamamen elektrikli sıfır emisyonlu Jaguar I-PACE araçlarını projeye dahil ederken, rekor denemesinde resmî zamanlama ortağı ise lüks saat üreticisi Bremont oldu. Açıklamada ayrıca “Spirit of Innovation” uçağının, Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı’nın QinetiQ tarafından yönetilen Boscombe Down sahasından havalandığı ve FAI’nin Powered Airplane C-1C Electric sınıfında rekor denemeleri yönergelerine göre uçurulduğuna yer verildi.
Rolls-Royce’un ACCEL projesine katılımı, havacılığı daha sürdürülebilir hâle getirmenin yollarından biri olarak görülüyor. Şirket geçtiğimiz Haziran ayında, “UN Race to Zero” kampanyasına katılmasından bir yıl sonra, net sıfır karbon emisyonuna yönelik hedeflerini açıklamıştı.
Doğrulama süreci hâlen devam eden üçüncü rekor da tescillenirse “Spirit of Innovation”, mevcut rekoru 60 saniye daha geliştirerek 202 saniyede 3000 metreye tırmanan tamamen elektrikli en hızlı uçak olacak.
Rolls-Royce Holdings plc hakkında
- Rolls-Royce, toplumları birbirine bağlayan, güçlendiren ve koruyan güç ve çözümlere öncülük etmektedir. Faaliyetlerimizde 2030 yılına kadar net sıfır sera gazı emisyonu elde etmeyi taahhüt ettik. 2020 yılında BM Race to Zero kampanyasına katılarak yeni ürünlerimizin 2030 yılına kadar net sıfır faaliyetlere uyumlu olmasını ve 2050 yılına kadar da tüm ürünlerin net sıfır ile uyumlu olmasını sağlama taahhüdünde bulunduk.
- Rolls-Royce 150’den fazla ülkede faaliyet gösteren 400’den fazla havayolu ve kiralama müşterisi, 160 silahlı kuvvetler ve deniz kuvvetleri ve 5.000’den fazla enerji ve nükleer enerji müşterisinden oluşan bir müşteri portföyüne sahiptir.
- Rolls-Royce 2020 yılında 11.76 milyar sterlin gelir elde etmiş ve araştırma ve geliştirmeye 1.25 milyar sterlin yatırım yapmıştır. Rolls-Royce ayrıca, mühendislerini bilimsel araştırmanın ön saflarında konumlandıran 28 Üniversite Teknoloji Merkezi’nden oluşan küresel bir ağı da desteklemektedir.
- Rolls-Royce Holdings plc halka açık bir şirkettir. (LSE:RR., ADR: RYCEY, LEI: 213800EC7997ZBLZJH69)
