Ali Kemal Hüseyin
Türkiye’nin Gayrimenkul Platformu GYODER, gayrimenkul sektörünün alt segmentlerini üçer aylık dönemler halinde değerlendirdiği ‘GYODER Gösterge’ Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2021-3. Çeyrek Raporu’nu yayınladı. Halk GYO sponsorluğunda yayınlanan ‘GYODER Gösterge’de; Eylül ayında yabancılara 6 bin 630 adet konut satışı gerçekleştirildiği ve bu rakamın şimdiye kadar erişilen en yüksek satış rakamı olduğu vurgulandı.
GYODER (Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği), dünya ve Türkiye ekonomisinden, temel makroekonomik göstergelere, sektör içi üretim rakamlarından, çeşitli istatistiklere kadar önemli bilgiler aktaran ‘GYODER Gösterge’ ile gayrimenkul sektörüne ışık tutmaya devam ediyor.
Halk GYO’nun katkıları ile hazırlanan ‘GYODER Gösterge’ 2021-3. Çeyrek Raporu’na göre 2021 yılı üçüncü çeyrek konut satışları, bir önceki çeyreğe göre yaklaşık yüzde 36,8 oranında bir artış göstererek 396 bin 328 adete ulaştı. Geçtiğimiz yıl üçüncü çeyrekte konut kredisi faiz oranlarının daha düşük seviyelerde olmasının da etkisiyle geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26,1 gerileme gözlemlendi. İlk satışlarda bir önceki çeyreğe göre yüzde 36,3; ikinci el satışlarda ise yüzde 37 oranında artış gözlendi. Bu artış oranlarına göre yılın 3. çeyreğinde 119 bin 278 adet konut ilk defa satılırken, 277 bin 050 adet konut da ikinci el olarak işlem gördü.
Konut kredisi faiz oranları bir önceki çeyrekle benzer düzeylerde olmasına karşın ipotekli satışlarda bir önceki çeyreğe göre yüzde 36,4 artış görüldü. 77 bin 687 adet konut ipotekli olarak satılırken diğer satışlar 318 bin 647 adet olarak gerçekleşti.
Yabancılara yapılan satışlar ise döviz kurundaki artışın da etkisiyle bir önceki çeyreğe göre yüzde 60,2, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 42,7 oranında artış kaydetti. Üçüncü çeyrekte yabancılara 16 bin 991 adet satış yapıldı. Toplam rakamın 6 bin 630 adedi sadece Eylül ayında gerçekleşti. Bu veri, Eylül ayında şimdiye kadar 1 ayda görülen en yüksek satış rakamına ulaşıldığını ortaya koydu. Üçüncü çeyrekte yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırada yüzde 45,2 pay ile İstanbul, ikinci sırada ise yüzde 19,2 pay ile Antalya yer aldı.
Konut fiyatlarında en yüksek artış oranı
2021 yılı ağustos ayı itibarıyla konut fiyatlarında ve yeni konut fiyatlarında da veri tarihindeki en yüksek artış oranları gözlemlendi. Türkiye genelinde konut fiyatları aylık bazda yüzde 3,88, yıllık bazda yüzde 33,38 oranında artış gösterdi. Yeni konut fiyatları ise aylık bazda yüzde 5,20, yıllık bazda ise yüzde 40,17 oranında arttı. Konut fiyatlarında reel değişim yüzde 11,85 olurken yeni konut fiyatlarında reel değişim veri setindeki en yüksek seviyesini yakaladı ve yüzde 17,55 oldu.
Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları’na İlgi Devam Ediyor
2021 yılının ilk çeyreğindeki tarihi zirvesinden sonra gerilemeye başlayan GYO endeksi 2021 3. Çeyreği, bir önceki çeyreğe göre yüzde 10’luk bir artış gösterdi. 2021 3. çeyrekte yeni bir GYO daha kurularak toplam sayıları 36’ya yükselen GYO’ların piyasa değeri 63,7 milyar TL’den 86,1 milyar TL’ye yükseldi. Aynı dönemde BIST 100 endeks getirisinin yüzde 3,7’de kaldığı dikkate alındığında, bu getiri oldukça önemli bir gelişme oldu. Bu dönemde kurumsal yatırımcı ilgisi devam etti ve oran yüzde 52,3’e yükseldi. GYO’lara olan ilginin artması, sektörün kurumsallaşmasını ve uzun vadeli yatırımcıların ülkemize yatırım yapmasını sağlamaya devam edeceğini gösterdi.
GYF’lerin pazar büyüklüğü 11,2 milyar TL seviyesine ulaştı
Türkiye’de Gayrimenkul Yatırım Fonu pazar büyüklüğü 30 Eylül 2021 sonu itibari ile 11,2 Milyar TL seviyesine ulaştı. İhraç dönemi devam eden ve ilk defa yatırım almış olan fonlar dahil olmak üzere toplam 68 gayrimenkul fonu yatırım aldı. Fon büyüklüğü 10 milyon TL seviyesinin üzerinde olan fon sayısı 55’a ulaştı.
Yüksek enflasyon ve kur baskısı ofis pazarını etkiledi
2021 yılının üçüncü çeyreğinde normalleşme adımları doğrultusunda ofise dönüş sürecinin başlaması ile firmalar yeni stratejiler belirlemeye başladı. Diğer yandan yüksek enflasyon ve kur baskısı nedeniyle neredeyse iki yıldır sabit kalan liste fiyatlarında yukarı yönlü hareketlilik yaşandı. Ancak TL bazında, enflasyon oranının altında bir oran ile de olsa kiralarda artış gözlemlendi.Bu duruma bağlı olarak önümüzdeki dönemde artışın devam etmesi de bekleniyor. Bu durum, arz ve talep dengesinin yavaş da olsa orta ve uzun vadede dengeleneceğini gösterdi.
Üçüncü çeyrekte ofis pazarına yeni arz eklenmezken, İstanbul ofis pazarında genel arz 6.5 milyon m² olarak aynı seviyede kaldı. Üçüncü çeyrekte kaydedilen kiralama işlemleri yaklaşık 64 bin 018 m² olarak gerçekleşirken, Ocak–Eylül ayları arasında gerçekleşen kiralama işlemleri toplamda 178 bin 759 m² oldu. İşlemlerin yüzde 84,9 oranında büyük çoğunluğunu yeni kiralama anlaşmaları oluşturdu. Öte yandan işlemlerin yüzde 7,77’si yenileme işlemlerinden oluşurken, yüzde 5’i mal sahibi kullanıcıları tarafından ve yüzde 2,34’ü ise genişleme işlemlerinden oluştu.
Türkiye’de mevcut alışveriş merkezi arzı 13,7 milyon metrekare seviyesinde
2021 Yılı 3.çeyreği itibarıyla Türkiye’deki mevcut alışveriş merkezi arzı, 445 alışveriş merkezinde 13,7 milyon m² seviyesine geldi. İstanbul yüzde 37’lik pay ile mevcut arzın çoğunluğuna ev sahipliği yaptı. Organize perakende yoğunluğuna bakıldığında ise ülke genelinde bin kişi başına 164 m2 kiralanabilir alan olduğu görüldü. İstanbul 330 m² perakende yoğunluğu ile ülke genelinin yaklaşık iki katı yoğunluğa sahip görünürken, Ankara 303 m2 seviyesinde perakende yoğunluğuna sahip diğer bir şehir olarak öne çıktı.
Üçüncü çeyrekte yabancı turist sayısı yüzde 94 arttı
2020 yılının ilk üç çeyreğinde Türkiye’ye gelen toplam yabancı ziyaretçi sayısı yaklaşık olarak 7,26 milyon olurken, 2021 yılının ilk üç çeyreği için bu rakamın yüzde 94 oranında artışla 14.07 milyona yükseldiği görüldü. Yabancı turistin yüzde 36’sı Antalya’ya, yüzde 35’i İstanbul’a, yüzde 4,6’sı Muğla’ya geldi. Bu üç ili yüzde 2,8 ve yüzde 1,7’lik paylar ile İzmir ve Ankara izledi.
İşletme Belgeli ve Yatırım Belgeli tesis sayıları incelendiğinde Türkiye genelinde toplam 493 bin oda kapasitesi ile 4 bin 309 işletme belgeli, 72 bin oda kapasitesi ile 608 yatırım belgeli konaklama tesisi olduğu görüldü. İşletme belgeli tesislerde ilk sırada yer alan Antalya’yı (813 tesis ve 216 bin oda kapasitesi), İstanbul (659 tesis ve 64 bin oda) ve Muğla (423 tesis ve 52 bin oda) izledi.
2020 yılı doluluk oranları Türkiye geneli için yüzde 34 olarak hesaplanırken; bu sene yılının ilk üç çeyreğinde oran yüzde 45’e ulaşarak artış gösterdi. Bu dönemdeki ortalama gerçekleşen oda fiyatı Türkiye genelinde 86 Euro, İstanbul’da ise 110 Euro oldu. Covid-19 salgınının otel doluluk ve gerçekleşen oda fiyatlarına yansıyan negatif etkisinin geçen yıla oranla azaldığı söylenebilir.
Temel ekonomik verilerin yanı sıra ‘Konut’, ‘Krediler’, ‘GYO-Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’, ‘GYF-Gayrimenkul Yatırım Fonu’, ‘Ofis’, ‘AVM’ve ‘Turizm’gibi gayrimenkulün tüm alt segmentlerini kapsayan ‘GYODER Gösterge’ 2021-3. Çeyrek Raporu GYODER’in web sitesi www.gyoder.org.tr adresinden, aynı zamanda www.gyodergosterge.com ‘dan ücretsiz olarak indirilebilir.
