Ali Kemal Hüseyin
Antik kayaların yeni bir analizine göre, Dünya’nın ilk kıtaları önceden düşünülenden 700 metre önce okyanustan çıktı.
Doğu Hindistan’da kaya çökelleri üzerinde çalışan araştırmacılar, keşfin, Dünya tarihinin bu döneminde atmosferdeki oksijen artışını ve buzulların oluşumunu açıklayabileceğine inanıyor.
Kolkata yakınlarındaki Singhbhum’daki tortuların analizi, kratonlar olarak bilinen ilk kıtaların 3,3 ila 3,2 milyar yıl önce deniz seviyesinin üzerinde ortaya çıkmaya başladığını gösteriyor.
Araştırmanın baş yazarı Monash Üniversitesi’nden Dr Priyadarshi Chowdhury, ekibin, rüzgarın ve dalgaların kumlu bir plajda iz bırakma şekline benzer dalgalanma işaretleri gibi özelliklerin varlığı nedeniyle kayaların karada oluşmuş olması gerektiğini fark ettiğini söyledi.
“Bunların nehirlerde ve haliçlerde oluşan eski nehir [kayalar] olduğunu fark ettik” diyen Chowdhury, ilk kıtaların muhtemelen bugün kara kütlelerinin yükselmesindeki artışların ana itici gücü olan levha tektoniğinin varlığından önce oluştuğunu söyledi.
Chowdhury, „Bugün irtifayı kontrol etmek için levha tektoniğimiz var. İki kıtanın [plakaları] çarpıştığında Himalayaları, Alpleri oluşturuyorsunuz” 3 milyar yıl [önce] durum böyle değildi” dedi.
Bilim insanları bunun yerine, en eski kıtaların, 300 ila 400 milyon yıllık sürekli volkanik aktiviteden sonra dünyayı kaplayan küresel okyanustan çıktığını varsayıyorlar.
Chowdhury, Singhbhum kratonunun zamanla bir lav yığınından oluşmuş olabileceğini, böylece yaklaşık 50 km derinliğindeki kabuğun „çok kalınlaştığını ve suyun üzerinde yüzdüğünü… su üzerinde yüzen bir buzdağı gibi“ olduğunu söyledi.
Ekip, Singhbhum tortullarından zirkon olarak bilinen küçük mineral taneleri çıkardı; zirkonda lazerler ateşleyerek ve ardından salınan elementlerin göreceli miktarlarını ölçerek kayaların yaşını tahmin edebildi.
Araştırmacılar, kratonların ayrışmasının, okyanusa fosfor ve erken yaşam için diğer yapı taşlarını sağlayarak besin akışına yol açacağına inanıyor.
Chowdhury , atmosferde ve okyanusta oksijeni artırmış olabilecek oksijen üreteb yaşam formlarının büyümesini hızlandırarak, „Bir kez kara yarattığınız zaman, aynı zamanda lagünler gibi sığ denizler de yaratırsınız“ dedi.
Erken kıtaların ortaya çıkmasının da atmosferden karbondioksiti aşağı çekeceğini ve yerel soğuk iklim ceplerine ve buzulların oluşumuna yol açacağını söyleyen Chowdhury, “Bu, dünyayı daha yaşanabilir hale getirmenin ilk adımıydı” diye kaydetti.
Çalışma, Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı’nda yayınlandı .
