Ali Kemal Hüseyin
Sezgi, açık toplum, bilinç, deneyim, kültür ve hafıza üzerine fikirleriyle 20. yüzyılın ilk yarısına damga vuran Henri Bergson’un, ilk olarak 1900’de kitaplaştırılan Gülme: Komiğin Anlamı Üzerine Bir Deneme adlı yapıtı Can Yayınları etiketiyle okurla buluşuyor. Eserinde komiğin biçimlerini, komedinin sanatlar arasındaki konumunu ve gülmenin ardında yatan itici güçleri irdeleyen Bergson, bireyin ve toplumun mekanik katılığını, birtakım kusur ve dürtülerini de mercek altına alarak kültürel bir analiz de sunuyor.
Kıyıya vuran dalga uzaklaşırken bazen köpüğün bir kısmını kumsala bırakır. Yakınlarda oynayan çocuk, bu köpükten bir avuç dolusu alır ve bir an sonra avucunun içinde birkaç damla sudan fazlasının kalmadığını görünce şaşırır – üstelik bu, onu getiren dalgadan çok daha tuzlu, çok daha acı bir sudur. Gülme de işte bu köpük gibi doğar.
Henri Bergson, ilk kez 1900’de kitaplaştırılan Gülme’de komiğin tanımını, üretim yasalarını ve toplumsal fonksiyonlarını doğal ortamında, yani beşeriyet içerisinde arayıp buluyor. Günlük hayat ve tiyatro örnekleri üzerinden nelerin neden komik olduğunu, karakter ve durum komedisinden çeşitli söz komedilerine kadar fani komiğin farklı biçimlerini, komedinin diğer sanatlar arasındaki konumunu ve gülmenin ardında yatan itici güçleri irdeleyen Bergson aynı zamanda bireyin ve toplumun mekanik katılığını, otomatik dalgınlığını ve birtakım kusur ve dürtülerini mercek altına alarak kültürel analizini yapıyor.
HENRI BERGSON, 1859’da Paris’te doğdu. İlk kitabı 1889’da yayımlandı. Felsefe eğitimi gördükten sonra öğretmenlik yaptı. Sezgi, süre, açık toplum, bilinç, deneyim, kültür, hafıza üzerine fikirleri özellikle 20. yüzyılın ilk yarısına damga vurdu. 1927’de Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü. 1930’da Fransa’da onur nişanı aldı. 1941’de Paris’te öldü.
AYŞEN SARI, 1986’da İstanbul’da doğdu. Saint-Joseph Lisesi’ni bitirdikten sonra tarih alanında lisansını ve yüksek lisansını Paris 1 Panthéon-Sorbonne Üniversitesi’nde, doktorasınıysa École Pratique des Hautes Études’de tamamladı. Başta tarih olmak üzere çeşitli sosyal bilim alanlarında çeviriler yapmaktadır.
