Claudia Carmen
Kitap maliyetlerinin bir yılda yüzde 250 oranında artışı, yayıncılık sektörünü zorladı.
Kültür sanatın birçok alanında olduğu gibi yayıncılık sektörü de ekonomik kriz nedeniyle kan kaybetmeyi sürdürüyor. Kâğıt maliyetleri son bir yılda yüzde 250 arttı. Bu artış doğal olarak kitapların etiket fiyatlarına da yansıdı. Son bir yılda en az üç kez etiket değiştirdiklerini ifade eden kitabevi yöneticileri, satışlarının yarıya düştüğünü söyledi. Kültür Bakanlığı’na acil destek çağrısında bulunan Yayıncılar Kooperatifi (YayKoop) Yönetim Kurulu Başkan Elif Akkaya ise bugüne kadar toplanan 2,5 milyar liralık özel kopyalama harcı gelirinin hak sahiplerine dağıtılmasını önerdi.
KÜLTÜREL ÇÖLLEŞMEYE DOĞRU GİDİYORUZ
Elif Akkaya, ekonomik krizden en fazla etkilenen sektörlerin başında kültür sanat ve yayıncılığın geldiğini belirterek başlıyor söze. Akkaya’ya göre bunun nedeni böylesi dönemlerde hemen herkesin ilk önce kültür sanat harcamalarından vazgeçmeleri. Yayıncılık sektöründe temel sorunun maliyetlerin kura dayalı olmasından kaynaklandığını belirten Akkaya, kağıda bir yılda yüzde 250 ila 300 arasında zam geldiğin söyledi.
Akkaya, son dönemde yaşanan durumu şu sözlerle özetledi: „Kur nedeniyle yurtdışından gelen kağıt defalarca zamlandı. Sadece son 9 ayda 4 zam geldi. Kağıttaki rekor zam ise yüzde 700 ile bristol adı verilen ve kitap kapağı için kullanılan malzemeye geldi. YAYFED’in ağustos ayı bandrol verilerine göre kitap satışı yüzde 40 oranında düştü. Her sene ağustos ayında zaten yüzde 20-25 oranında düşer. Bunu da eklediğimizde kayıp yüzde 60-65’i buluyor. Bilimsel ve akademik çeviri kitapları çok uzun süredir yayımlanamıyor. Bunlar az satılan, maliyeti yüksek ancak kritik önemdeki kitaplar. Birçok yayıncı sadece baskısı tükenen ve çok satacağını düşündüğü kitapları basabildi. Bunun yaratacağı olumsuzlukları kısa sürede göreceğiz.”
Maliyetin artması ve satışların düşmesinin yayıncılığı onulmaz, tamir edilemez bir sürecin içine soktuğunu ifade eden Akkaya, “Kültürel çölleşmeye doğru gidiyoruz. Yayınevleri için yaptıkları finansal yatırımın geri dönüşü aylar alıyor. Bu nedenle yeni kitap basmak için finansal kaynak yok” siteminde bulunuyor.
Akkaya çözüme yönelik önerilerini şöyle sıraladı: “Kültür Bakanlığı’nın yayıncılığı destekleyecek adımlar atmalı. Mevcut durumda yayıncıya ve yazara özel kopyalama harçları ödenmiyor. Bu harcın bir an önce ödenmesini talep ediyoruz. 2 milyar 428 milyon TL’ye ulaşan bu harç yayın sektöründe büyük bir rahatlama sağlayacak. Önlem alınmazsa birçok yayınevi ve kitabevi kapanmak zorunda kalacak. Aynı zamanda sektöredeki çok sayıda emekçi işini kaybedecek.”
10 KİTAPLA KASAYA GELEN 5’İNİ BIRAKIYOR
Penguen Kitabevleri Genel Müdürü Ünal Koçak ise durumu kitabevleri açısından değerlendirdi: „Kitap etiketlerini değiştirmek zorunda kalıyoruz. Bu nedenle okurdan çok sık şikayet alıyoruz. Okurun gördüğü fiyat ertesi gün değişebiliyor. Bu nedenle okurdan çok sık şikayet alıyoruz. Bir yıl önce kasaya gelir, fiyat sormadan alıp giderlerdi. Özellikle son 6 ayda sıkıntı büyük. 10 kitapla kasaya gelen 5’ini bırakıyor.
Ünal Koçak, Penguen Kitabevleri Genel Müdürü
Kitap baskısı azalınca satış da düşüyor. Yayınevleri daha garanti kitaplara yöneliyor artık. Ya klasikler ya da tanınan yazarlara yöneliyor. Bu kitabevlerinin tek başına taşıyacağı bir yük değil. Kitapçılar da devlet teşvikiyle desteklenmeli. Yoksa birçok kitabevi kirasını ödeyemeyip kapanmak zorunda kalacak. Bu da kültür hayatının daha da yoksullaşması ve çoraklaşması demek.“
***
ÇAĞDAŞ TOPLUMLAR ÇOK OKUR
Sosyolog Prof. Dr. Nilüfer Narlı, okumayan bir toplumda neler yaşanabileceğini anlattı. Çağdaş ve gelişmiş bir toplumun ölçütlerinden birinin okuma alışkanlığının yaygınlaşması olduğunu söyleyen Prof. Narlı, şunları söyledi: „TÜİK verilerine göre ihtiyaçlar sıralamasında kitap okuma 235’inci sırada yer alıyor. Okuma alışkanlığı kazanamamış bir toplum dürtülerle hareket eden, eleştirel düşünemeyen ve kanatları kırık kuş gibi debelenen yığınlara dönüşür. Bu trajediyle karşı karşıya kalır. Kitap fiyatlarının artması ve erişimin güçleşmesi zaten okuma alışkanlığı zayıf olan toplumu kitaptan iyice uzaklaştırır.“
Prof. Dr. Nilüfer Narlı, Sosyolog
