Claudia Carmen
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de insanların ömrü uzuyor ve toplumun yaş ortalaması giderek artıyor. Yaşlanma ile tüm organ sistemlerinde olduğu gibi bağışıklık sisteminde de bir takım değişiklikler oluyor. Esas görevi bizi enfeksiyonlardan ve kanser gibi rahatsızlıklardan korumak olan bağışıklık sistemimizin fonksiyonlarındaki yaşlanmaya bağlı azalma ile bu hastalıklar daha sık görülmeye başlıyor. Memorial Şişli Hastanesi Geriatri Bölümü’nden Uz. Dr. Yıldıray Topçu, ileri yaşta bağışıklık sisteminin önemi hakkında bilgi verdi.
İleri yaşta zayıf bağışıklık tekrarlayan enfeksiyonlara sebep olabiliyor
Yaşlanmanın bir sonucu olarak bağışıklık sistemi belli bir derece baskılanmaktadır. Bazı özelleşmiş bağışıklık hücrelerinin sayısı oransal olarak azalsa da, esas sorun bağışıklık sisteminin fonksiyonlarındaki bozulmalar sonucu yanıt vermesi gereken durumlarda yetersiz veya orantısız yanıt vermesidir. Yaşlılarda bağışıklık sistemi yetmezliği tanısının konulması zor olabilir. Zayıf bağışıklık sisteminin ayırt edici özelliği tekrarlayan enfeksiyonlardır. Beklenenden daha sık, daha şiddetli ve olağan dışı mikroorganizmalar sonucu enfeksiyon gelişmesi gibi bulgular bağışıklık sistemi yetersizliğinden şüphelenilmesini sağlar. Uzun süreli ishal, beslenme bozuklukları ve yara iyileşmesinin yavaş olması yine uyarıcı bulgu olmalıdır.
Bağışıklık sistemi yetersizliğinin birçok sebebi olabiliyor
Bağışıklık sistemi yetersizliği doğuştan gelen bir hastalık veya bir takım nedenlere bağlı ikincil olarak gelişebilir. Yaşlı hastalarda beslenme bozuklukları, kanserler, kanser ilaçları, otoimmün hastalıklar (bağışıklık sisteminin kendi organizmasını yabancı zannederek kendi hücrelerine saldırması) için kullanılan steroid gibi bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar, şeker hastalığı, karaciğer hastalığı, bazı böbrek hastalıkları, AIDS veya bazı bağırsak hastalıklarına bağlı olarak ikincil nedenlere bağlı bağışıklık sistemi yetersizlikleri daha çok görülür. Bağışıklık sistemi yetersizliğinden şüphelenen veya şüphelenilen bireylere geriatri veya iç hastalıkları polikliniklerinde bir takım kan ve idrar testleri yapılarak gerekli araştırmalar yapılabilir.
Aşılar ileri yaşta da önemini koruyor
Zatürre ve grip yaşlılarda en sık ölüme neden olan ilk on hastalık arasındadır. Yaşlılarda bozulmuş aşı yanıtı T lenfosit denilen bağışıklık sisteminin hafızasını oluşturan hücrelerin fonksiyonel ve sayısal olarak azalmasından kaynaklanabilir. KOAH, astım, diyabet, etkili öksürme gücünün azalması, mukozal yüzeylerin bozuklukları ve mukus üretim bozuklukları bu hastalıklara yakalanmayı kolaylaştırmaktadır. Gençlere oranla yaşlılarda aşıların koruyuculuğu bir miktar azalsa da, özellikle enfeksiyonlar açısından risk grubunda bulunan yaşlıların aşılanması büyük önem arz etmektedir.
Özellikle yaşlı bireylere grip, zatürre, Covid aşıları yapılmalıdır. KOAH gibi kronik hastalıklarının ilaçlarının düzenli kullanılması, soğuk sıcak farkı oluşturacak veya hava akımı olan ortamlardan kaçınmak, hasta kişilerden maske ve sosyal mesafeye dikkat ederek kaçınmak, yaşlı hastaların bakımını sağlayan kişilerin aşılanması gibi önlemlere dikkat edilmelidir. Ayrıca yaşlı bireylere Zona, tetanoz, difteri ve boğmaca aşılarının yapılması önerilmektedir.
Vitamin ve mineraller bağışıklık sistemini destekliyor
Vitamin ve mineral takviyelerinin bağışıklık sistemini güçlendirebileceği yönündeki çalışmalar eksik olsa da, bir takım vitamin (A, D, E, B12, Folik asit, C vitamini gibi) ve minerallerin (selenyum, çinko, bakır ve demir gibi) bağışıklık sisteminin fonksiyonlarını sürdürebilmesi için gerekli olduğuna dair elimizde veriler mevcuttur. Bu takviyelerin günlük ihtiyacın ötesinde bağışıklık sisteminin fonksiyonlarının artırılması için ne dozda kullanılması gerektiği yönünde bilgi eksiklikleri olsa da eksikliklerinin önlenmesi önemlidir. Yapılan bir çalışmada yeterli günlük sebze meyve tüketen yaşlılara zatürre aşısı uygulanması sonrası daha güçlü bağışıklık yanıtı alınabildiği gösterilmiştir.
Kronik stres bağışıklığı zayıflatıyor
Kronik stresin bağışıklık sisteminin yaşlanmasını hızlandırdığı düşünülmektedir. Orta zorlukta, uzun süreli egzersizin bağışıklık fonksiyonunu düzeltebileceğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Psikososyal destek ve stresle baş etme becerilerini artırmaya yönelik çalışmaların bağışıklık sistemi fonksiyonları üzerine olumlu etkileri olabilir. Kalp damar hastalığı, şeker hastalığı, kolesterol gibi hastalıkları bulunan hastalar için metformin grubu şeker hastalığı ilaçlarının ve statin grubu kolesterol ilaçlarının bağışıklık sistemi üzerine olumlu etkileri olabileceği düşünülmektedir.
Koruyucu tedbirler bağışıklık sistemi için her zaman önemli
Vücudu her an korumaya çalışan bağışıklık sisteminin güçlü tutulması, ciddi sonuçlara yol açabilecek birçok hastalığa karşı korunmada faydalı olmaktadır. Yaşlılıkta geçirilecek ciddi bir hastalık sonrası yaşlı hastalar eski mental ve fonksiyonel durumlarına dönemeyebilirler. Bu nedenle sağlıklı beslenme, egzersiz, kronik hastalıkların düzenli tedavi-takibi, hastalanmadan önce korucuyu tedbirler almak (maske, mesafe, aşılanma gibi) sağlıklı bir yaşlılığın vazgeçilmez öğeleridir.
