Ahmet Rasim: “Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi”

VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), yazın dünyasının önemli yazarı Ahmet Rasim’in Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi eserini okuyucularla buluşturuyor. Eserde, Ahmet Rasim’in Mehâlik-i Hayat, Tecârib-i Hayat, Afife, Numune-i Hayal, İki Damla Gözyaşı, Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi, Hanım adlı kitapları yer alıyor. Özenle hazırlanan kitap, yazarın söz varlığı zenginliğini de okuyuculara sunuyor.

VBKY tarafından yayımlanan “Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi” cildinde yazarın hayattayken kitap olarak neşrettiği altı kurgu eseri olan; “Mehâlik-i Hayat, Tecârib-i Hayat, Afife, Numune-i Hayal, Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi, Hanım” bulunuyor.

İstanbul’un gündelik yaşantısı, kendi çocukluk anıları ve matbuat hayatını yazı konusu olarak ele alan Ahmet Rasim’in kitap olarak yayımlanan 156 eseri bulunuyor. Orhan Şaik Gökyay’ın, Ahmet Rasim’in bütün eserlerinin yayımlanmasıyla Türkçe sözlüğün en az yarısının ortaya çıkaca­ğını söylemesi yazarın söz varlığı zenginliği açısından önemini gösteriyor. Yazılarının farklı tür ve yayınlarda bam­başka özellikler taşıması, aynı metinde türler arası olarak tanımlanan üslup ve anlatım farklılıklarının görülmesi ile Ahmet Rasim, kendisine özenle yaklaşılması gereken bir yazar olarak öne çıkıyor.

“Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi” adlı kitabı hazırlanırken Numune-i Hayal kitabında bulunan dört hikâyeden üçü­nün aynı adı taşısa da içerik olarak tamamen başka nüshaları olduğu keşfedildi. Bu farklı hikâyeleri de araştırmacılara kolay­lık olması, karşılaştırma imkânı sağlaması için eserde, diğerlerinin arkasında yer verildi.  Kitaptaki son eser olan “Hanım” adlı metin de melez bir tür olarak sunuluyor. Metnin genelinin kurmaca nitelik taşımasının yanında ansiklopedik bilgiler, ev işlerine ilişkin pratik malumatlar, zaman zaman da ada­bımuaşeret konusunda iç içe geçmiş kısımlar bulunuyor.

“Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi” kitabında gerekli yerlerde parantez içinde günümüz Türkçesine uygun karşılıklar verilerek hazırlandı ve okuma akışı ön planda tutularak kelimeler titizlikle ele alındı.

Kitaptan

“Sizi hem gönlüm hem gözüm arıyor. Gönlüm hissiyat-ı rekabetten müteezzi, gözüm cemalinizden mahrum. Şimdi odanızdayım. Fakat siz yoksunuz. Bu yokluk beni mahvediyor. Şu hâlin nâtık olduğu tenhaî, beni nelere sevk etti… Bunlar nâkâbil-i icradır. Beni ne derece zalimane bir surette aldatmış olduğunuzu biliyorsunuz ya. Artık safiyet-i kalbinize inanamayacağım. Ne feci his! Siz beni terk ettiğiniz hâlde ben sizi terk edemiyorum. Arıyorum, bulamıyorum.”

Ahmet Rasim kimdir? 

1865’te İstanbul’un Sarıgüzel Mahallesinde doğdu. İlköğretime Sofular Tekkesi’ne bağlı Mahalle Mektebi’nde başladı. Çeşitli sebeplerle okula devam edemeyip eniştesi Miralay Laz Mehmet Bey tarafından himaye gördü ve hususi hocalarla eğitim hayatına devam etti. 12 Haziran 1875 tarihinde Darüşşafaka’ya kaydolan Ahmet Rasim, edebiyat ve tarih zevkini Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Midhat gibi yazarları tanıdığı bu okulda edindi; ilk edebî ve ilmî yazı denemelerine de buradayken girişti. 1883’te okulu birincilikle bitirdi ve birkaç ay sonra Posta ve Telgraf Nezareti’nde memur olarak işe girdi. “Yolcu” ismini taşıyan ilk tercümesinin Tercüman-ı Hakîkat’te yayımlanmasının ardından işinden istifa ederek muharrirlikte karar kıldı. Burada birçok makalesi yayımlanan yazar, Berk, Gülşen, Envâr-ı Zekâ, İmdâdü’l-Midâd gibi dönemin diğer dergi ve gazetelerinde de çalıştı, yanı sıra çeviriler yaptı.

1927-1932 yılları arasında İstanbul milletvekili oldu. 1932’den vefatına kadar aralıksız bir şekilde yazı hayatına devam eden Ahmet Rasim’in, Akşam, İkdam, Malumat, Sabah, Servet-i Fünun ve Türk Yurdu başta olmak üzere pek çok süreli yayında imzasına rastlanmaktadır. En çok İstanbul’un gündelik yaşantısı, kendi çocukluk anıları ve matbuat hayatını yazı konusu ettiği görülür. Yazarın kitap olarak neşredilmiş eserlerinin sayısı yaklaşık 156 tanedir. Bu eserlerden bir kısmı yazarın hayatta bulunduğu süre zarfında yayımlanmışken, bir kısmı da vefatından sonra başkaları tarafından neşredilmiştir.

“İlk Fıkra Yazarımız” olarak da tanınan Ahmet Rasim fıkra ve denemelerinde (Şehir Mektupları, Cidd ü Mizah, Eşkâl-i Zaman…) çoğunlukla şehir hayatını, kendi çevresinin yaşayışını, zamanın adet ve geleneklerini yansıttı. Hatırat türündeki kitapları (Gecelerim, Fuhş-ı Atik, Falaka..) ile de çok sayıda okura ulaştı. Yüksek gözlem gücü ile çağının tanığı eserler ortaya koymanın dışında hayret uyandıracak bir çalışma azmi sergileyerek çeviri, monografi ve ders kitapları da hazırlamıştır.

Ahmet Rasim 21 Eylül 1932’de Heybeliada’daki evinde vefat etti ve Heybeliada Kabristanı’na defnedildi. M. Nihat Özön, Agâh Sırrı Levend, Muzaffer Gökman ve Hikmet Altınkaynak’ın yazarla ilgili inceleme ve araştırma kitapları bulunmaktadır.