Ali Kemal Hüseyin
Ralf Rothmann, Almanya’da ve dünya edebiyatında yıldızı parlayan yazarlardan. Gençliğini Ruhr Havzası’nda geçiren, bu coğrafyadaki zamanlarından esinlenerek romanlar kaleme alan Rothmann, günümüz edebiyatının en iyi hikâye anlatıcılarından biri. Özellikle İkinci Dünya Savaşı ve sonrasındaki travmalara, ikili ilişkilerdeki gerginliklere, iletişim kopukluklarına ve kişilerin iç hesaplaşmalarına odaklanan yazar, kitaplarında kişilik çözümlemeleriyle birlikte toplumsal ilişkilere de yer veriyor.
Köyde kendi hâlindeyken bir anda şehre gelen ve işçi sınıfına dâhil olan Simon ve ailesi, aynı zamanda nörolojik sorunlar yaşayan evin küçük çocuğu Thomas’la uğraşıyor. Baba, gece gündüz demeden çalışmasına rağmen, Thomas’ın tedavisi için yeterli para bir türlü biriktirilemiyor.
Rothmann, kitabın başlığındaki ‘süt’ü geçmişin göreceli ferahlığı ve köy hayatının rahatlığı, ‘kömür’ü ise şehrin karanlığı, endüstriyelleşmenin yüzü ve sınıf mücadelesi bağlamında birer metafor olarak kullanıyor hikâyede. Savaştan sonra yeniden kurulan yaşamlarla birlikte, sanayileşmeye hız veren Almanya’daki gerilimler, yazarın anlattığı aile babında romandaki yerini alıyor. ‘Süt ve Kömür’de, eylemleri yargılayan veya bunlarla ilgili fikir beyan eden cümleler kurmayan Rothmann, tıpkı bir madene iner gibi karakterlerin benliğinin ve ruhunun derinlerine giriyor; onların yapıp etmelerinin analizine yönelerek okura savaş sonrası Almanya’daki havayı yansıtıyor.
Sütün kömüre dönüşmesi, romandaki güçlü benzetmelerden biri; ailenin yakın geçmişini geride bırakarak içine girdiği karanlığın bir anlatımı bu. Aynı zamanda, Simon’un ilkgençlik yılları ve Almanya’nın yeniden kuruluşu arasındaki bir bağlantı.
Yaşadığı ve tanıdığı bir bölgeye ve insanlara dair gözlemciliğini konuşturan Rothmann’ın ‘Süt ve Kömür’deki başarısı, 1960’larda Ruhr Havzası’ndaki şiddetli yaşamı, ruhsal gerilimleri ve ekonomik koşullarla başa çıkma mücadelesini iyi bilmesine dayanıyor. Anlatıcı Simon ve ailesi etrafında şekillenen olaylar, aile fertlerinin inişli çıkışlı ilişkisi, kaygı ve kavgalar, bölgenin nobranlığıyla buluşuyor. Süt kadar arı duru bir yaşamın, kömür kadar ağır ve karanlık bir hâle gelişini, bir aile üzerinden resmediyor Rothmann.
‘Süt ve Kömür, bir yolculuk hikâyesi; eski yaşantısını tam anlamıyla geride bırakamayan fakat bir şekilde onu perdeleyen, göçtüğü kente ve sanayi çarkına uyum sağlayamayan ancak orada bulunmak ve geçinmek durumunda olan bir ailenin hâli… İşin psikolojik ve kültürel tarafı bir yana, Simon’un ailesiyle beraber tam ortasına düştüğü sınıf mücadelesi de yakın geçmişin (ve hatta günümüzün) bir gerçeği olarak kitapta önemli bir yere sahip. Ruhr Havzası’nın karanlık havası, Simon ve ailesinin yaşadığı gerilimlerle bütünleşiyor. Böylece ortaya, kesif gerçekler ve kurmacanın birleştiği güçlü bir roman çıkıyor.
