Ali Kemal Hüseyin
Alevilerin 2021 yılında da hakları gasp edildi, talepleri yerine getirilmedi, demokrasi, eşit yurttaşlık, inanç özgürlüğü talebi görmezden gelindi. Aleviler üzerindeki ayrımcı politikalar sistematik bir şekilde devam etti. Alevi toplumuna yönelik nefret dili ve saldırılar yıl boyunca yaşanırken, yargı Alevilere yönelik nefret dili ve saldırılara karşı sessizliğini korudu.
2021 yılı geride kalırken, yıl boyunca hem dünya hem de Türkiye çalkantılı bir süreç yaşadı. Koronavirüs salgınının da eklenmesiyle kapitalist modernite krizi yaşandı. Türkiye ise ekonomik krizin yanında siyasal krizin de etkisiyle derin bir ekonomik buhran yaşadı, yaşıyor. Yüzyıllar boyunca olduğu gibi bu yılda Alevi toplumunun inançsal ve kültürel varlığı inkar edilirken, kamusal alandaki eşit yurttaşlık hakları tanınmadı.
Alevi toplumunun eşit yurttaşlık, inanç özgürlüğü, zorunlu din derslerinin kaldırılması, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kapatılması, cemevlerinin ibadethane olarak kabul edilmesi, çeşitli adlar altında işgal edilen inanç merkezleri ve kutsal mekanlarının tahrip edilmeyip, Alevi toplumuna bırakılması gibi temel talepleri bu yıl da karşılık bulmazken, uluslararası mahkemelerin vermiş olduğu kararlar bu yıl da uygulanmadı.
ALEVİ HAK MÜCADELESİ GERİLETİLMEYE ÇALIŞILDI
Alevilerin haklarını görmezden gelen iktidar, Alevilere yönelik böl-parçala-yönet politikasına hız vererek, ‘Alevi açılımı’ adı altında Türkiye’nin bir çok kentinde Alevi kurumlarına ve cemevlerine heyet göndererek, ‘Neye ihtiyacınız var?’ ziyaretleri gerçekleştirdi. Aleviler bu ziyaretlere tepki gösterirken, yüzyıllardır gasp edilen haklarının iadesini istedi.
Alevilere, cemevlerine ve kutsallarına yönelik saldırılarda artış gözlendi. Alevilerin evlerinin işaretlenmesi, asimilasyon politikaları, nefret söylemleri, doğa ve inancın tahrip edilmesi, yasaklar, gözaltı ve tutuklamalarla gerçekleşen hak ihlalleri yine gündemden düşmezken, baskı ve ötekileştirme de devam etti.
Cemevlerinin ibadethane olarak kabul edilmesine dönük hem ulusal hem de uluslararası yargı kararları iktidar tarafından görmezden gelinerek gerekli yasal ve anayasal değişiklikler yapılmadı. Bunun yerine yapılan veya yapılmaya başlanan cemevlerinin fiziki ihtiyaçlarını gidermeye çalışarak, Alevi toplumunun hak mücadelesini geriletmeye çalıştı.
ALEVİLERE VE KUTSALLARINA DÖNÜK SALDIRI, TEHDİT, ASİMİLASYON, NEFRET SÖYLEMİ VE AYRIMCI POLİTİKALAR DEVAM ETTİ
*İnanç Özgürlüğü Girişimi tarafından “Türkiye’de Din veya İnanç Temelli Nefret Suçları 2020” raporu yayımlandı. Raporda nefret suçlarına en çok Alevilerin maruz kaldığı tespit edildi.
Hatay Altınözü’nde öğretmenlik yapan S.G., müdür yardımcısı odasında otururken C.A’nın saldırısına uğradı. Baba N.G., saldırganın evlerine kadar gelerek “Alevi olması sebebiyle onu istemiyorum” dediğini aktardı.
*Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun ‘Helalleşme’ çağrısını manşetine taşıyan Yeni Akit Gazetesi, Sivas Madımak Katliamı’nı gerçekleştiren katilleri mağdur göstererek, ‘Asıl Sivas mazlumlarıyla helalleşilmeli’ dedi.
*Akşam Gazetesi yazarı ve eski AKP İstanbul Milletvekili Hüseyin Besli’nin Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na yönelik yazdığı yazıda Alevileri ve çocuklarını hedef alan nefret söylemi içerikli yazı yazdı. Besli, yazısında “Alevi, Kürt bir aile çocuklarına Alevi kimliğini gizlemeyi öğrettiği, öğütlediği kadar Kürt kimliğini de saklamayı öğretmek mecburiyetinde kalmaktadır. Yani söz konusu çocuklar ‘çifte kavrulmuş yalancı’ olmak durumundadırlar. Ve ne kadar maharetle yalan söyleyebiliyorlarsa o kadar aferin alarak yetişmişlerdir” şeklinde nefret söylemlerinde bulunmuştu.
*Urfa’da öğretmenlik yapan S.A.’nın evinin, Alevi olduğu gerekçesiyle ‘çarpı’yla işaretlenerek ateşe verildiği iddia edildi. 27 Kasım günü evinin duvarına kırmızı sprey boya ile cami ve içerisinde simgeler bulunan işaretler çizildiğini söyleyen S.A., olayların kasıtlı bir şekilde yapıldığını belirtti.
*Yalova’da Bağlarbaşı Mahallesi Lokman Sokak’ta bulunan Alevilere ait 5 eve çarpı işareti konularak, duvarlara ‘Alevi’ yazıldı. Ailelerin işaretlemeyi fark etmesinin ardından mahalleye gelen polisler soruşturma başlattı. Evi işaretlenenlerden Ali İhsan Gültekin’in ‘Dede’ olduğu belirtildi.
*Tokat’ta bulunan Alevi köylerinin harita üzerinden kırmızı işaretlenip Alevi yazıldığı ortaya çıktı. Konunun muhatabı doktor, “Telefonumla haritanın fotoğrafını çekip zamanla üzerinde köyleri daha iyi tanımak için tamamen iyi niyetle oynamalar yaptım. Çok üzgünüm. Bu noktaya varacağını düşünmedim. Yanlış anlaşılmadan dolayı özür diliyorum” dedi.
*Yalova’da Alevi olduğu için İyi Parti İl Başkan Yardımcısı Fikret Şipal’in nefret söylemlerine maruz kalan ve CİMER’e şikayet edilen Yalova Adliyesi memurlarından Filiz Yıldız, Şipal hakkında hem ceza hem de tazminat davası açtı.
*Maraş’ın Dulkadiroğlu Belediyesi’ne bağlı Doğanlıkarahasan Mahallesi’ndeki yol çilesi bitmiyor. Bozuk yolun onarılması için Alevi yurttaşlar defalarca kez belediyeye başvursa da bir sonuç alamadı. Muhtar ve köylüler, bozuk yolu kendi imkanları ile onarmaya çalıştı.
*Amasya’nın Göynücek ilçesindeki Merkez Camii imamı A.Ş.’nin, bir Alevi yurttaşa, “Siz Aleviler evlenmeden önce eşinizi dedeye sunuyormuşsunuz. Sonra kendiniz gerdeğe girip eş olarak kabul ediyorsunuz” diyerek nefret suçu işledi.
*Abdalların Konya’nın Karataş ilçesindeki evleri adliye, metro, spor ve kongre merkezi yapılacak diye yıkıldı.
*ABD Dışişleri Bakanlığı, dünyadaki dini baskılar ve azınlıkların durumunu ele aldığı Uluslararası Dini Özgürlükler 2021 Yıllık Raporu’nda (USCIRF), Türkiye’deki dini özgürlük koşullarının tedirgin edici bir yörünge izlemeye devam ettiğine yer verdi.
*CHP Elazığ İl Başkanlığı gönüllü çalışanı Faysal Akgün’ün yaşadığı evin kapısına üç hilalle birlikte çarpı işareti konularak ‘ölün’ yazıldı. Akgün yazılamanın bulunduğu görüntüleri de paylaşarak “CHP’liyiz diye, Aleviyiz diye hedef haline geliyoruz. Bunu yapanlar hesabını verecekler” dedi.
*Tokat merkeze bağlı Günevi (Dive) Köyü sınırları içerisinde bulunan Topçam Baba Türbesi yakınlarında kimliği henüz belirlenemeyen kişi veya kişilerce provokasyon yapıldı. Şahıslar Kuran tefsirlerini üst üste koyarak hafifçe ucundan yakmış. Jandarma olayla ilgili soruşturma başlatırken, saldırının provokasyon amaçlı olduğu belirtildi.
*Dersim’in Mazgirt ilçesine bağlı Muxundi (Darıkent), Germisi (Bulgurcular) ve Farac (Akdüven) köylerinde karakollardan uzun süre ezan okutuldu.
*Yunanistan hükümetinin Evros Eyelati’nde bulunan bir cemevinin dini ve sosyal faaliyetler için kullanımına onay vermesi ve Alevilerin bir inanç topluluğu olarak kabul edilmesinin ardından Akit Gazetesi nefret dili kullanarak, ‘Yunan Alevilikle Türkleri bölecek’ başlığıyla haber yaptı.
*Geçtiğimiz gün koronavirüs tedavisi gördüğü hastanede yaşamını yitiren CHP İstanbul İl Başkan Yardımcısı Kemal Gülhan’ın Hakk’a uğurlama erkanı sonrası A Haber CHP İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu üzerinden Alevi inancına dönük nefret dili kullandı.
*Bursa Mustafakemalpaşa’ya bağlı 3000 nüfusa sahip Taşpınar Köyü sakinleri Alevi olmalarından kaynaklı hizmet alamadıklarını belirterek, yol, su alt yapı ve ulaşım sorunlarının hala devam etmesine isyan etti.
*Elazığ’ın merkeze bağlı Uzuntarla Köyü’nde bulunan bir köy okulu, 2020 yılında yatırım programına girdi. Ancak kentte meydana gelen depremin ardından okulun ağır hasar aldığı söylenerek yıkımına karar verildi. Okulunun tekrar yapımı için TOKİ tarafından ihalesi yapıldı. Elazığ İl Milli Eğitim Müdürü Feyzi Gürtürk tarafından okulun yapımın engellenmeye çalışıldığı öne sürüldü. Uzuntarla köyü muhtarı Ali Özarslan, Elazığ İl Milli Eğitim Müdürü Feyzi Gürtürk’ün ‘Alevi köyüne okul yaptırmam’ dediğini iddia etti. Yaşanan bu olaya tepkiler çığ gibi büyüdü.
*Ankara’nın Haymana ilçesi Kutluhan köyü yakınlarındaki Pir Hüsameddin Ankaravi’nin dergahı, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tahrip edilerek camiye dönüştürüldü.
*İstanbul Avcılar’da yaşayan Tiyatro Sanatçısı Cemal Uçarman, nefret söylemlerine ve saldırıya maruz kaldı.
*Organize suç örgütü başı Sedat Peker sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı bir paylaşımla Alevilik konusuna neden değindiğine açıklık getirerek, “Derin Mehmet’in adamları tarafından geçmişte Gaziosmanpaşa’daki kahve saldırısından çok daha büyük bir eylem yapılıp, ülkede kaos çıkarma planlarını boşa çıkarabilmek içindir. Planları bir cemevine saldırıdır” iddiasında bulundu.
*Maraş’ın Afşin ilçesine bağlı Haticepınarı, Oğlakkaya ve Örenli köyü sakinleri, Cumhuriyet tarihi boyunca kamu hizmetlerinden mahrum olduklarını dile getirdi. Kürt ve Alevi yurttaşların yaşam sürdüğü bu coğrafyada “Oy verin ki hizmet gelsin” baskısı sürüyor. Ancak baskılara boyun eğip yerel seçimlerde iktidara oy verseler dahi Alevi köylerine ne yol yapılıyor ne de su hizmeti götürülüyor. Durum öylesine ciddi ki kimi köylere elektrik dahi verilmiyor.
ALEVİLERLE İLGİLİ SORU ÖNERGELERİ YİNE YANITSIZ KALDI
*Alevi yurttaşların sorunları Meclis’te de karşılık bulmuyor. Yıllar önce verilen soru önergeleri cevap bulmazken Genel Kurul’da yapılan konuşmalar da “Bölücülük yapıyorsunuz” tepkisiyle karşılanıyor.
*Kars’ın Selim ilçesine bağlı Katranlı Köyü’nden Alevi yurttaşların göç etmesiyle birlikte bu köye yerleşen Sünni yurttaşların Alevilerle ortak olan mezarlıklarını ayırdığı ortaya çıktı. Kürt ve Alevilere yönelik ırkçı ve cinsiyetçi paylaşımlar yapan İstanbul Beyoğlu İlçe Sağlık Müdürü Adil Yetiş Sarıhasanoğlu’nun sözleşmesinin askıya alındığı duyuruldu.
*Sezer Öztürk adlı yurttaşın İstanbul’daki evinin duvarı işaretlenip “Alevi defol Kürt” diye yazıldı. Karakola gidip ifade veren Öztürk’e polisler tarafından “Olayı neden sosyal medyada paylaştın? Halkı kin ve nefrete teşvik etmekten hakkında soruşturma açılabilir” denildi.
*Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin mezuniyet töreninde bazı öğrenciler üzerinde ‘İstanbul Sözleşmesi yaşatır’ ve ‘unutMADIMAKlımda’ yazılı tişörtler giydikleri için saldırıya uğradı.
*Dersim’in Mazgirt ilçesine bağlı Muxundi (Darıkent), Germisi (Bulgurcular) ve Farac (Akdüven) köylerinde karakollardan yüksek sesle aylarca ezan okutuldu. Tepkiler sonuç verdi, ezan sesi kısıldı.
Adana’nın Ceyhan İlçesinde bulunan Hacıbektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı Cemevi bu yılda saldırıya uğradı. Cemevi Başkanı Bahadır Odabaşı saldırıyı kınadığını belirterek; “Defalarca şikayetçi olduk ama sonuç alamadık” dedi.
*İzmir’in Buca ilçesindeki bir apartmanda oturan Özbey ailesi, Alevi ve Kürt olmalarından kaynaklı 2 yıldan bu yana üst kat komşularının hakaretlerine ve yoğun sözlü tacizine maruz kaldıklarını söyledi.
*İstanbul’da bulunan Ali Baba Cemevi’ne yönelik kimliği belirlenmeyen kişilerce saldırı düzenlendi. 40’lı yaşlardaki iki saldırgan serbest.
*Adana’nın Seyhan ilçesine bağlı Ova ve Uçak mahallelerinde Alevilerin ikamet ettiği bazı evler ‘Kızılbaş’ yazılarak işaretlendi.
*Ankara’nın Mamak ilçesindeki Şehit Ali İhsan Okatan Ortaokulu’nda M.K. adlı din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeni Alevi öğrencilere nefret dili kullandı. Ankara Valiliği yaptığı açıklamada, Alevilere hakaret eden din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeninin görevden uzaklaştırıldığını duyurdu.
*Amasya’nın Abacı Köyü’ne Alevi yurttaşların yaşadığı bir yerleşim alanı olmasına rağmen türbelerin yanına cami yapıldı. Abacı Köyü’nde yaşayan yurttaşlar, duruma tepki gösterdi.
*KPSS’de 96 puan alan ve Sağlık Bakanlığı’nın açtığı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanlığı kadrosuna başvuran sağlıkçı A.D’ye mülakatta, ‘Yozgat’taki köyünün Alevi mi Sünni mi’ olduğu soruldu. Alevi olduğunu söyleyen A.D. mülakatta elendi.
*Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), İl Milli Eğitim Müdürlükleri üzerinden öğrencilerin din derslerini seçmeleri için yönlendirme yapıyor. Elazığ Atatürk Anadolu Lisesi’nde seçmeli ders adı altında öğrencilere haftada 7 saat din dersi dayatılıyor. Seçmeli ders olmasına rağmen ne öğrencilere ne de velilere herhangi bir bilgi verilmeden ‘Kuran’ı Kerim, Peygamberimizin Hayatı, Temel Dini Bilgiler’ dersleri okul yönetimi tarafından seçilmiş. Din dersleri saati diğer tüm derslerden daha fazla.
*Hacı Bektaş Veli Dergahı’na Ağustos ayı içerisinde asıldığı tespit edilen “Hacı Bektaş Veli Külliyesi Unesco Dünya Miras Geçici Listesinde yer almaktadır” yazılı tabela asıldı. Tepkilere karşın tabela hala indirilmedi.
*Hacı Bektaş Veli’yi anma etkinlikleri kapsamında Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesine giden Abdal kadınlar, kaldıkları Hacı Bektaş Veli Dergâhı Vakfı’na ait misafirhane şiddet ve hakarete uğradıklarını söyledi. Kadınlara şiddet ve hakarette bulunduğu belirtilen isim ise geçen yıl Veliyettin Ulusoy’a karşı kurulan Ocakzadeler Meclisi adlı yapının üyesi Celal Abbas Ulusoy. Ulusoy daha sonra gelen tepkiler üzerine özür diledi.
*İstanbul Esenlerde devam eden istimlak çalışmaları sebebiyle Ana Meryem Türbesi yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya. Ana Fatma Cemevi Başkanı Hüseyin Acaray, konuya ilişkin açıklama yaparak “İnancımızın yaşatılabilmesi için türbemizi yıktırmayacağız” dedi. Esenler ilçesi Tuna Mahallesi’ndeki Ana Meryem Türbesi, yapımı süren okul inşaatı sebebiyle tehlike altında. Türbenin yıkılmak istendiğini söyleyen Ana Fatma Cemevi Başkanı Hüseyin Acaray, konuya dikkat çekerek yardım talebinde bulundu.
20. MİLLİ EĞİTİM ŞURASI’NDA ANA OKULLARINA DİN DAYATMASI
*7 yıl aranın ardından toplanan 20. Milli Eğitim Şurası’nda kurulan “Temel Eğitimde Fırsat Eşitliği”, “Mesleki Eğitimin İyileştirilmesi” ve “Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi” özel ihtisas komisyonları üyeleri, görüş ve önerilerden oluşan taslak maddeler üzerinde dünkü çalışmalarını tamamladı. 20. Milli Eğitim Şurası’nda 128 maddede tavsiye kararı alınırken, şurada alınan kararlar arasında, başta Aleviler olmak üzere toplumun tepki gösterdiği “Okul öncesi öğretim programında çocuğun gelişim düzeyi dikkate alınarak din, ahlak ve değerler eğitimi yer almalıdır” gösterildi.
*İlahiyatçı Hayrettin Karaman, kendisine ait internet sitesinde, kendisini Sünni olarak ifade eden bir kadının, “Alevi ile evlenilir mi?” yönündeki sorusuna “Eğer bilerek Aleviliğini koruyorsa, Alevilere ait olup İslam ile bağdaşması mümkün olmayan inançları ve uygulamaları muhafaza ediyorsa o genç ile Sünni bir kız evlenemez” yanıtını verdi.
ALEVİLERİN İNANÇ MERKEZLERİ VE YAŞAM ALANLARI DA TEHDİT ALTINDA
Alevilerin inançları ve inanç merkezileri kabul edilmezken, yaşam alanları da tehdit altında.
*Maraş’ın Pazarcık İlçesine bağlı Alevi köyü Çöçelli’de taş ocağı yapılmak istenmesinin ardından şimdi de fabrika yapılması gündemde. Fabrika yapılmak istenen yerde dinamitlerin patlatılması sonucu evlerde hasar oluşurken, fabrika Maraş ve Antep bölgesindeki plastik atıkları yakarak elektrik enerjisi elde edecek. Yaşam alanlarının yanında yapılan taş ocağına ve fabrikaya tepki gösteren köylüler, ‘Çöçelli’de fabrika istemiyoruz. Bu fabrikayı yapmak için kaç kişiyi öldüreceksiniz, kaç kişi çıkar sağlıyor? Burada zeytin topluyor evimize ekmek götürüyoruz. Burası tarım ile uğraşan bir köy” diyerek projesinin iptal edilmesini isteyerek, yol kapatma, oturma eylemi ve basın açıklamaları yaparak protesto etti. Bazı eylemlere jandarma tarafından sert müdahalede bulunuldu.
*Ordu’nun Ünye ilçesine bağlı Üçpınar Köyü’ne yapılan siyanürle altın aranan maden ocağı, köydeki tarım ürünlerine ve hayvancılığa zarar veriyor. Üçpınar Köyü’nde yaşayan yurttaşlar yaşadıkları zorlukları anlatarak maden ocağının kapatılmasını istediler. Köy sakinleri ayrıca Alevi oldukları için köylerinde şebeke suyu olmadığının da altını çizerek dağlardan imece usulü su getirdiklerini anlattılar.
*Malatya’nın Doğanşehir ilçesi Dedeyazı Mahallesi’ne 20 yıl önce kurulan maden ocağı kaçak faaliyetlerine devam ediyor. Yaşanan tahribat sebebiyle bir bütün olarak canlı yaşamı tehlikeye atılıyor. Hafriyat kamyonları, çıkarılan toprak ve kayaları mahallenin içinden geçerek taşıyor. Yüksek tonajlı araçlar ve patlatılan dinamitler sebebiyle bir bütün olarak çevresel tahribat yaşanıyor. Mahalledeki kayısı ağaçları başta olmak üzere birçok bitki de durumdan zarar görüyor.
*Bingöl’ün Adaklı ilçesine bağlı Karer bölgesindeki köylerde yaşayan yurttaşların evleri ağır hasarlı olduğu gerekçesiyle yıkılarak Adaklı’da yapılacak TOKİ binalarına taşınmak isteniyor. Köylerinde ev yapmalarına izin verilmediğini söyleyen yurttaşlar, sağlam olan evleri için ağır hasar kaydı tutulduğunu belirterek bu yolla göç ettirilerek köklerinden koparılmak istendiklerine işaret ediyorlar.
*AKP iktidarı tarafından Terolar köyünde 27 bin kişilik AFAD kampının yanına halkın rızalığı alınmadan inşasına başlayan 3 katlı okul yapımına başlandı. Okulun yapılmasıyla birlikte kampın kalıcılaşacağını ve Terolarda demografik yapının değişeceğini belirten yurttaşlar, okul yapımının durdurulmasını istedi. Açıklamalarda, yapılması planlanan bütün projelerde bölgenin demografik yapısının bozulmasının hedeflendiği belirtildi.
ALEVİLER VE KURUM TEMSİLCİLERİ GÖZALTINA ALINDI, TUTUKLANDI YARGILANDI
*KHK ile kapatılan, Alevilerin sesi TV10 çalışanlarına yönelik asılsız beyanlarla yargılama süreci devam ediyor. Alevilerle ilgili hazırladığı belgesellerden dolayı hakkında dava açılan TV10 çalışanı Rohat Emekçi’nin İstanbul Çağlayan Adliyesi’ndeki duruşmaları görüldü. Dava beraatla sonuçlandı.
*Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan 23 kanaldan biri olan TV10 kameramanı Kemal Demir ile kanal çalışanı Kemal Karagöz’ün “örgüt üyesi olmaksızın örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek” iddiasıyla yargılandığı davanın duruşması Çağlayan’da bulunan İstanbul 28’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme, Kemal Karagöz’ün “örgüt üyeliği” suçlamasından beraatine karar verdi. Kemal Demir ise “örgüte üye olmamakla birlikte örgüte bilerek isteyerek yardım etme” suçlamasından 3 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırıldı ve hakkındaki yurt dışına çıkış yasağının aldığı cezanın infazının başlamasına kadar devamına hükmedildi.
*Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu Kurucu Başkanı Turgut Öker, Almanya’daki bir mitingte Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı protesto ettiği için yargılanıyor. İstanbul’da görülen duruşmada, Öker hakkında açılan dava dosyalarının birleştirilmesine ve bir sonraki duruşmanın 15 Mart 2022 tarihine ertelenmesi yönünde karar verildi.
*İmara aykırı cemevi yapmak suçlamasıyla yargılanan AKD Sultangazi Pir Sultan Abdal Cemevi Başkanı Zeynal Odabaş’ın duruşması görüldü. Odabaş, duruşmada “Cenazelerimizi yıkayacak suyumuzu bile kestiler” derken; dava 3 Mart 2022’ye ertelendi.
*Yazar Erdal Yıldırım, sosyal medya paylaşımları nedeniyle yargılandığı davada 1 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.
*Dersim’de evinden gözaltına alınıp 11 Şubat 2021 tarihinde tutuklanarak Elazığ Cezaevi’ne gönderilen Veli Yıldız’ın üçüncü duruşması sonrası yurt dışı çıkış yasağı verilip, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
*Maraş Katliamı’nın 41. yıl dönümünde yaptığı konuşma nedeniyle Britanya Alevi Federasyonu (BAF) Genel Başkanı İsrafil Erbil hakkında iddianame düzenlendi. İddianamede Erbil’in Maraş Katliamı’nın 41. yıl dönümü dolayısıyla gerçekleştirilen anma sırasında yaptığı konuşmalar yer aldı.
*Alevi kurum yöneticileri ve aktivistlerine yönelik mahkeme süreçleri tüm hızıyla sürerken, Alevilere dönük katliam, nefret suçu ve ayrımcılığa karşı sürece yayan, takipsizlikle sonuçlandırılan yada dava konusu yapılmama durumu yaşandı.
*Madımak Oteli’nde kalan 33 canın yakılarak katledilmesinin ardından, katliamda hayatını kaybedenlerin yakınları, 2014’te Yüksek Mahkemeye yaptıkları bireysel başvuruda yargılama sürecinin etkili yapılmadığı ve adil yargılamaya ilişkin hükümlerin ihlal edildiği kaydedilmiş, Madımak Oteli’nin yakılmasına ilişkin eylemin “insanlığa karşı suç” kapsamında değerlendirilmesi ve bu sebeple zamanaşımına uğramaması gerektiği belirtilmişti. Anayasa Mahkemesi İkinci Bölümü, gündem toplantısında başvuruyu görüştü. Toplantıda başvurunun ertelenmesi kararlaştırıldı. Ayrıca Hollanda Sosyalist Parti Milletvekili Saadet Karabulut’un, Sivas Katliamı ile ilgili Hollanda Dışişleri Bakanı’na yönelttiği soru önergesine cevap geldi. Dışişleri Bakanı Stef Blok, “Hollanda bu davayı ciddi ve detaylı bir şekilde takip etmeye devam edip, özellikle davada uluslararası hukukun ihlal edilmemesine dikkat edecektir” açıklamasını yaptı.
*Hubyar ismine yönelik ticari marka işleminin iptali davası Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi tarafından kabul gördü. Hubyar Sultan Alevi Kültür Derneği, konuya ilişkin yazılı açıklama yaptı. Açıklamada “Alevi Bektaşi toplumunun değerlerinin hiçbir kurum veya kişi tarafından isim patentinin alınmasının doğru olmadığını defalarca kamuoyu ile paylaşmıştık” denildi.
TÜRKİYE AİHM KARARLARINI BU YIL DA UYGULAMADI
*Alevilerin zorunlu din derslerinin kaldırılması ve cemevlerinin ibadethane olarak kabul edilmesi konusundaki başvurusunu AİHM 2014 yılında haklı bularak cami, kilise ve sinagogların yararlandığı hakların cemevleri için de geçerli olduğuna hükmederek, Türkiye’nin suçlu olduğunu ifade etmişti. Kararın uygulanmaması üzerine Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Türkiye’ye 2020 Haziran ayına kadar bu sorunların nasıl çözüleceği konusunda kapsamlı bir eylem planının hazırlaması ve bunun bir takvime bağlanması için mühlet verdi. Sürenin dolmasına karşın Türkiye kararları uygulamadı.
*Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, ‘devletin Alevi toplumuna, onun dinsel pratiklerine ve ibadethanelerine yönelik tutumunun, devletin nötr olma ve taraf tutmama göreviyle ve dini toplulukların özerk varolma hakkıyla bağdaşmadığına’ karar verdi.
*AKP-MHP bloku ise, görevlendirdiği kimi isimler aracılığıyla “talepler raporu” hazırladı. Gittikleri cemevlerinde ‘Neye ihtiyacınız var?’ sorusu yöneltilirken, Alevi kurum yöneticileri ve inanç temsilcileri Alevilerin taleplerini sıraladı.
Tüm bu gelişmelerin sonunda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “58 ilde 1585 cemevini ziyaret ettik” sözü, kamuoyunda yeni bir ‘Alevi açılımı’ tartışmalarına yol açtı. Dedelere maaş bağlamaktan, cemevlerinin ‘kültür evi’ olarak tanımlanması gibi çalışmaların yer alacağı iddia edilen ‘açılım’a Aleviler tepkili. Alevi inanç önderleri parayla inancın yapılmayacağını belirtirken, Alevi kurum temsilcileri de, iddia edilen ‘açılımı’ seçim yatırımı olarak değerlendirdi.
ISPARTA CEMEVİ AÇILIŞINDA BELEDİYE BAŞKANININ KÜRSÜYE ÖLÇÜSÜZ MÜDAHALESİ
*İktidarın görevlendirdiği isimler cemevlerini dolaştığı dönemde, Isparta Cemevi’nin açılışında söz alan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Genel Başkanı Gani Kaplan’ın Diyanet’i eleştiren konuşmasına AKP’li Isparta Belediye Başkanı Şükrü Başdeğirmen tarafından müdahale edilerek kürsüden indirmeye çalıştı. Kaplan’a yönelik ölçüsüz üslup ve müdahaleyi kabul etmeyen Alevi kurum başkanları kürsüde söz almayarak durumu protesto ederken, Alevi toplumu büyük tepki gösterdi.
Cemevlerinin her ne kadar inanç merkezi olarak kabul edilmese de, bir biri ardına onlarca cemevi açıldı veya temeli atılırken, Alevi toplumu, cemevlerinin statüsünün kabul edilmediği, açılan cemevlerinin ‘gecekondu’ olduğu ve yerel ve ulusal iktidarların arka bahçesine dönüştürülmek istendiğini belirterek, “Varolan cemevlerinin tanınması ve Alevi kurumları ve inanç önderleri tarafından içinin doldurulması” çağrısında bulundu.
*Alevilerin sürdürdüğü hukuk mücadelesi sonuç verdi. Kıraç Cemevi artık elektrik faturası ödemeyecek. Elektrik faturasını ödemediği için CK Boğaziçi Elektrik Perakende Satış A.Ş. ile mahkemelik olan cemevi, 18. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde davayı kazandı. Cemevi artık elektrik faturası ödemeyecek.
*Mersin Büyükşehir Belediyesi 2021 yılı Ocak ayı olağan meclis toplantısında Yenice Sıtkı Baba Cemevinin imar planlarına ‘ibadethane yeri’ olarak işaretlenmesini oy çokluğuyla kabul etti.
HACI BEKTAŞ VELİ DERGAHINA YALIN AYAK YÜRÜYÜŞ
*Aleviler yıl boyunca sözlerini söylemeye devam etti. 2021 UNESCO Hacı Bektaş Veli Anma Yılı ve 58. Ulusal 32. Uluslararası Hacı Bektaş Veli Anma Törenleri ve Kültür Sanat Etkinlikleri kapsamında, Hacıbektaş’a üç koldan yalınayak yürüyüş yapıldı.
Yürüyüş sonunda “Dergahlarımızın işgal altında olmasını istemeyiz” denildi. İBB de, Serçeşme Hünkar Hacı Bektaş Veli Festivali’ni, 30 Temmuz -1 Ağustos tarihleri arasında İstanbul Yenikapı etkinlik alanında gerçekleştirdi.
*Alevilerin yoğunluklu yaşadığı Türkiye’nin asimilasyon politikaları ve tanımazlık hali devam ederken, Avrupa’da Alevilik bir inanç olarak kabul edilmeye devam ediliyor. Almanya’da ilk olarak 2012 yılında Hamburg eyaletinde imzalanan ‘hak eşitliği’ anlaşması; Aşağı Saksonya, Bremen, Rheinland-Pfalz eyaletlerinden sonra son olarak Schleswig-Holstein Eyaletinde imzalandı. Bu anlaşma ile birlikte Aleviler diğer inanç gruplarının sahip olduğu tüm haklara sahip olacak.
*Avrupa’da ve Türkiye’de bulunan 18 Alevi Kültür Merkezi/Cemevi ‘Yol Kardeşliği’ projesi kapsamında birlikte hareket edeceklerini açıkladı ve yıl içinde ilk adımları atıldı. Bundan sonra söz konusu Alevi kurumlarının birbirlerine her anlamda sahip çıkacakları, birbirlerini koruyup, kollayacakları, yolun öğretilerini gelecek nesillere aktaracakları belirtildi.
*AABF, Köln-Wuppertal Konservatuar’ıyla birlikte önemli bir projeye imza attığını duyurdu. ‘Müzik Akademisi’ isimli projenin ilk adımı olan ‘Bağlama/Koro Sertifika Eğitim Programı’ hayata geçirildi. AABF yaptığı açıklamada, “Hayal ettik, inandık, istikrarlı ve kararlı çalışmalarımızı sürdürdük ve de sonunda hedefimize kavuştuk. Resmi olarak atılan imzayla aynı zamanda AABF’mizin kendi konservatuarını kurması anlamını taşıyor” denildi.
İngiltere’de 21 Mart 2021’de nüfus sayımı yapılacak. 10 yılda bir gerçekleştirilen sayım, bu yıl ilk kez internet üzerinden doldurulacak formlarla yapılacak. Britanya Alevi Federasyonu (BAF) tarafından uzun soluklu bir kampanya süreci yürütüldü.
TBMM’YE VERİLEN ZORUNLU DİN DERSLERİ CEMEVLERİ İLE İLGİLİ KANUN TEKLİFLERİ BU YIL DA KABUL EDİLEMEDİ
Alevi kadınlar, kadınların sorunları başta olmak üzere zorunlu din derslerinin kaldırılması gibi birçok konuda bu yılda seslerini yükseltti.
*Gülistan Doku’nun bulunması için birçok açıklama, eylem ve sosyal medya üzerinden kampanyalar düzenledi.
*Dersim, Ankara, İstanbul gibi bir çok ilde Alevi kadınlar, çocuk istismarının meşrulaştırılmasına karşı, “İstismar ile kurulan aile anlayışınızı kabul etmiyoruz” diyerek bir açıklama yaptı. Alevi kadınlarının mücadelesi ile Kadıncık Ana Türbesi yeniden hayat buldu.
*Fransa Alevi Kadınlar Birliği ve Avrupa Alevi Kadınlar Birliği öncülüğünde yürütlen yoğun çalışmalar sonucunda Nevşehir’in Hacıbektaş İlçesindeki Kadıncık Ana Evi’nin restorasyon çalışmaları başlatıldı ve hızlı bir çalışma sonucunda tamamlandı.
KORONAVİRÜS SALGINI ALEVİLERİ, İNANÇLARINI VE İBADETHANELERİNİ DE ETKİLEDİ
Koronavirüs pandemisinin hayatımıza girdiği 2020 Mart ayından itibaren salgının Aleviler ve kurumlarına da yansıması oldu. Dersim, Çorum, Sivas Madımak katliamlarını protestoların yanı sıra cemevilerinde yürütülen cem ve Hakk’a uğurlama erkanı kontrollü bir şekilde gerçekleştirildi. Muharrem (Matem) Orucu gibi oruç günleri ve Newroz, Gadir-Hum Bayramı gibi bayramlar ve festivaller sınırlı katılımlarla yapıldı.
BİRÇOK ALEVİ CAN ARAMIZDAN AYRILDI
Üryan Hızır Ocağı Pirlerinden Ali Büyükşahin, Bawa Mansur Ocağı Piri Veli Doğan, Dersimli Araştırmacı-Yazar Haydar Işık, Baba Mansur Ocağı evladı Fidan Zozan Yıldız, Seyit Rıza’nın Torunu Ali Ekber Polat ve Rüstem Polat, Dersim 38 tanıklarından Bıra Çorak, Derviş Cemal Ocağı pirlerinden Turabi İnce, Ağuçan Ocağı evlatlarından Lütfü Özer, Şıx Delîl Berxecan Ocağı evlatlarından Hüseyin Erdoğan, Sinemilli Ocağı’ndan Hatice Yüksel Ana, Hıdır Abdal Ocağı Dedelerinden Mustafa Yıldız, Kureyşan Ocağı Piri Turabi Genç, Hasan Efendi’nin evladı Pir Kamer Canpolat (Ağa Dede), Pir sultan Abdal Kültür Derneği Armutlu Cemevi Başkanı Zeynep Yıldırım, Axuçan Ocağı pirlerinden Hasan Genç Hakk’a yürüdü.
