Ali Kemal Hüseyin
Fransa’nın önde gelen çimento şirketlerinden Lafarge’ın Suriye’deki fabrikalarını açık tutmak için IŞİD de dahil olmak üzere cihatçı örgütlere toplamda yaklaşık 13 milyon euro gibi yüklü ödemeler yapmasına dair yargı süreci devam ediyor. Fransa’nın en yüksek mahkemesi şirketin Suriye’de insanlığa karşı suçlara iştirak suçlamasını reddeden alt mahkeme kararını geri çevirerek, sulh hakimlerinin iddiaları yeniden incelemesi gerektiğini duyurdu.
Şirketin ödeme itirafı
Sputnik’de yer alan habere göre, Artık İsviçre’de kayıtlı Holcim’in bir parçası olan Lafarge, kendi iç soruşturmasının ardından, Suriye’deki yan kuruluşunun savaşın parçaladığı ülkede 2011’den sonra faaliyetlerini sürdürmek için cihatçı silahlı gruplara ödeme yaptığını itiraf etmişti. Ancak çimento devi, Fransız sulh hakimleri tarafından yürütülen soruşturmada yöneltilen insanlığa karşı suça ortak olmak gibi ithamları reddetti.
Bir alt mahkemenin 2019’da bu soruşturmadaki Lafarge’ın insanlığa karşı suçlara iştirak ettiği ithamını düşürmesi kararının haklı olup olmadığını değerlendiren Fransız Yargıtayı, mahkemenin kararını yeniden gözden geçirmesi gerektiğine hükmetti. Yargıtay kararında ‘bir kişi veya firmanın aktif olarak yer almasa bile, bu suçlara göz yumarak suç ortağı olabileceği’ belirtildi.
Ezidi kadınlar dava etmişti
Ancak bu, Lafarge’ın yabancı bir ülkedeki eylemleri nedeniyle yakın geçmişte bir Fransız şirketine yöneltilen en ciddi suçlamayla otomatik olarak yargılanacağı anlamına gelmiyor. Yargıtay, bunun yerine, insanlığa karşı suçlara iştirak ile başkalarının hayatını tehlikeye atma suçlamalarını yeniden gözden geçirmeleri için konuyu soruşturma hakimlerine geri gönderdi. Sulh hakimlerinin Lafarge hakkındaki suçlamaların düşürülmesi talebini yeniden incelemesi sonucunda, suça iştirak suçlaması geri iade edilebilir. Lafarge’ın terör örgütünü finanse etmek ve AB ambargosunu ihlal etmek suçlamalarından da incelendiği soruşturma, dava açılmasıyla sonuçlanabilir.
Daha önce IŞİD’in elinden kurtulan bir grup Ezidi kadın da IŞİD’e parasal destek sağladığı suçlamasıyla Fransız Lafarge firmasına dava açmıştı.
AA: Fransız istihbaratının haberi vardı
Anadolu Ajansı ise Lafarge şirketi ile Fransız istihbarat servisi arasındaki ilişkinin 22 Ocak 2014’te şirketin güvenlik müdürü Jean Claude Veillard’ın İçişleri Bakanlığı istihbaratına ait bir adrese gönderdiği e-postayla başladığını dile getirdi ve Fransa’nın bilgisi dahilinde ödemelerin gerçekleştiğini öne sürdü. AA’da yer alan iddialara göre, şirket yetkilisi Veillard, mailinde Lafarge’ın Suriye’de halen aktif olduğunu ve çalışmalarının devam edebilmesi için ‘yerel aktörlerle’ ilişki kurması gerektiğini belirtti. Güvenlik müdürü, istihbarat servisine, basında kendileri hakkında bazı olumsuz yayınlar yapıldığını belirterek, yöneticilerinin ve genel merkezin ne kadar risk altında olduğunu sordu.
Lafarge’a yanıt veren istihbarat servisi görevlisi bu durumu görüşecekleri bir tarihi kendisine bildirdi. Olayın Fransa’da gündeme gelmesiyle birlikte 18 Kasım 2018’de AM 02 kod isimli istihbarat mensubu, mahkemede ifade verdi. İfade tutanağına göre görevli, Lafarge’ın Suriye’deki bilgi kaynakları olduğunu kabul etti. İstihbaratçı, hakime Fransız gizli servislerinin Lafarge fabrikasından nasıl faydalandıklarını anlattı. Tutanaklarda istihbaratçı, 2012-2014 döneminde Lafarge tarafından Suriye’deki (El Nusra dahil) tüm silahlı gruplara çimento gönderildiğini söyleyerek IŞİD’i bunun dışında tutmadı. İstihbaratçı mahkemede, “Lafarge’ın çalışmalarına devam etmesini fırsat bilerek duruma tamamen fırsatçı şekilde yaklaştık.” dedi.
IŞİD’e aylık 20 bin dolar haraç
Haziran 2016’da Fransız Le Monde ve haftalık Canard Enchainé gazeteleri, dünyanın bir numaralı çimento üreticisi Lafarge Grubu’nun Suriye’de Celabiyye’deki fabrikasının faaliyete devam etmesi için IŞİD’e haraç verdiğini ve dolaylı biçimde IŞİD’in ürettiği petrolü satın aldığını ortaya çıkarmıştı. Lafarge çalışanların hayatlarının tehlikeye atıldığı iddiasıyla yaptıkları şikayet üzerine şirketin yönetim kurulu iç soruşturma başlatmıştı.
2017 başında, 2008’den kapandığı 2014’e dek Celabiyye’deki fabrikanın müdürlüğünü yapmış kişi, grubun genel güvenlik sorumlusu ve genel müdür yardımcısının gözaltına alınmasıyla yargının soruşturma süreci başlamıştı. 2007’den beri dev grubun CEO’su olan Bruno Lafont, soruşturma kapsamına alınması sonrası, Lafarge’ı satın alan İsviçreli rakibi Holcim’in baskısı sonucu 2015’te istifa etmek zorunda kalmıştı. Onun yerine atanan eski insan kaynakları yöneticisi Eric Olsen’in sonu da Nisan 2017’de istifa oldu.
Celabiyye’deki fabrikanın müdürü, sorguda, IŞİD’e ayda 20 bin dolar ödeme yaptıklarını, IŞİD’e ödenen haracın üretim kapasitesinin yüzde iki buçuğuna denk geldiğini, bu miktar için üretimin durdurulmayacağını anlattı.
