Ali Kemal Hüseyin
Perulu Maocu örgüt Aydınlık Yol’un kurucusu ve lideri Abimael Guzman (Başkan Gonzalo) tutuklu bulunduğu cezaevinde hayata veda etti. 86 yaşındaki felsefe profesörü Guzman’ın ölüm haberini Ulusal Cezaevi Enstitüsü (INPE) başkanı Susana Silva duyurdu. El Callao kentindeki yüksek güvenlikli cezaevinde kalan Guzman’ın ölüm nedeni „sağlık durumuna bağlı komplikasyon“ olarak açıklandı.
1992 yılında aldığı müebbet hapis cezası nedeniyle 29 yıldır ağır tecrit altında tutulan ve kimseyle görüşmesine izin verilmeyen 86 yaşındaki Guzman, 20 Temmuz’da sağlık sorunları nedeniyle hastaneye kaldırılmıştı. 5 Ağustos’ta taburcu edilen Guzman’ın Sağlık Bakanlığı’ndan gelen bir doktor tarafından cezaevinde muayene edildiği aktarılmıştı.
ÇİN ZİYARETİ
Başkan Gonzalo olarak anılan Abimael Guzman, Aralık 1934’te Peru’nun güney kıyısında Mollendo kasabasında dünyaya geldi. Guzman, özel bir Katolik ortaokuluna ve daha sonra doktora tezlerinden birinin Alman filozof Immanuel Kant üzerine olduğu Arequipa’daki üniversiteye gitti. Üniversitedeyken Marksizm’le ilgilenmeye başlayan Guzman, 1962’de merkezi Ayacucho kentindeki Huamanga Ulusal Üniversitesi’nde felsefe profesörü olarak kürsü kazandı. 1965’te Çin’e yaptığı bir gezi sırasında Guzman, Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) kurucusu Mao Zedong’dan ilham aldı ve Peru’ya dönüşünde kendisi gibi düşünen akademisyenleri Ayacucho’daki üniversitede kendisine katılmaya çağırdı.
‘HALK SAVAŞI’
Guzman ve 11 arkadaşı 1969’da Aydınlık Yol’u kurdu. Örgütün ismi, „Marksizm-Leninizm geleceğin parlayan yolu“ diyen Perulu komünist José Carlos Mariátegui’ye bir selam olarak verildi. Örgüt ilk döneminde Peru üniversiteleri çevreleriyle sınırlı kalırken 1970’lerin sonlarına doğru Ayacucho bölgesinde gerilla mücadelesine yöneldi. 1980’in mayıs ayına gelindiğinde Aydınlık Yol’un silahlı gücü 10 bin kişiye yükseldi. Örgütün mücadelesinde dönüm noktası, 1980 yılında Peru’yu 12 yıldır yöneten ordunun demokratik seçimlerin yapılmasına izin vermesiyle geldi. Örgüt yalnızca seçimi boykot etmekle kalmadı, Ayacucho bölgesindeki Chuschi köyünde oy sandıklarını da yakarak „burjuva demokrasisine karşı halk savaşı“ başlattığını ilan etti.
Yıllar içerisinde başkent Lima’nın eteklerine kadar genişleyen örgüt, asker ve polislerin yanı sıra her türlü hükûmet görevlilerini, grev kırıcı işçileri, hükûmetle işbirliği yapan köylüleri ve hatta diğer sol örgütleri de hedef alan saldırılar düzenledi. 1990 yılında darbeyle iktidara gelen faşist Alberto Fujimori hükümeti, Aydınlık Yol’a karşı kontrgerilla usulü ağır saldırılar başlattı. Yaylalarda olağanüstü hal ilan edilirken örgüte karşı savaşmak için „rondas“ isimli silahlı yerel milisler silahlandırıldı. Peru Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu’nun verdiği sayılara göre, bu savaşlarda 70 bini aşkın kişi hayatını kaybetti, 600 bini aşkın kişi yerini terk etmek zorunda kaldı. Aydınlık Yol örgütü Peru, Japonya, ABD, Avrupa Birliği (AB) ve Kanada’nın terör örgütleri listesine dahil edildi.
BARIŞ ÇAĞRISI
Peru istihbaratı 12 Eylül 1992’de başkent Lima’nın Surquillo semtinde bir eve baskın düzenleyerek Guzman’ı yakaladı. Guzmán’ın yakalandıktan sonra bir kafeste tutulduğunu gösteren fotoğraflar kamuoyuyla paylaşılırken Ekim 1993’e gelindiğinde Guzman’ın televizyon konuşması yapmasına izin verildi. „Barış için savaş“ çağrısı yapan Guzman’ın bu konuşması sonrası Aydınlık Yol’un yaklaşık 6 bin üyesi bir hükümet affı programı kapsamında teslim oldu.
Peru mahkemelerinde hakimlerin yüzünü kapatarak gerçekleştirdiği yargılamalar sonucu Guzmán ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Guzman’ın hapishaneye girmesiyle örgütün sorumlu lideri olan Oscar Ramirez Durand da 1999 yılında yakalandı ve 2004’te de örgütün 17 yöneticisi tutuklandı. Gücü azalan örgüt, Peru’nun doğusundaki ormanlık alanlarda etkili olmaya devam ediyor.
EŞİ CEZAEVİNDE
Ömrünü devrimci mücadeleye adayan Guzman, kalan yıllarını Lima’nın batısındaki El Callao’daki bir ada hapishanesinde hücre hapsinde geçirdi. Guzman’ın 12 Eylül 2009’da fikirlerini kaleme aldığı „De puño y letra“ isimli bir kitabı yayımlandı. 2010 yılında, Aydınlık Yol’dan mücadele arkadaşı Elena Iparraguirre ile parmaklıklar ardında evlendi. Yparraguirre de Lima’da ömür boyu hapis cezasıyla cezaevinde bulunuyor. Fransız haber ajansı AFP’ye açıklama yapan Guzman’ın avukatı Alfrede Crespo, Yparraguirre’nin, eşinin ölümünü haber aldığını ve cenazesini alma talebinde bulunduklarını açıkladı.
***
Castillo’nun Guzman’a ‘terörist’ ifadesine tepki
Peru Devlet Başkanı Pedro Castillo’nun Aydınlık Yol hareketi lideri Guzman’a yönelik „terörist“ sözleri tepki nedeni oldu. Ülkede 6 Haziran’da yapılan Devlet Başkanlığı seçimlerini sağcı rakibi Keiko Fujimori’ye karşı solcuların desteğiyle kazanan Özgür Peru partisi lideri Pedro Castillo, Guzman’ın hayatını kaybetmesiyle ilgili Twitter hesabından açıklama yaptı. Castillo, „Sayısız yurttaşımızın hayatını kaybetmesinden sorumlu terörist lider Abimael Guzmán vefat etti. Terörizmi kınayan tavrımız sağlam ve sarsılmaz“ ifadelerini kullandı. Castillo’nun sözlerine bazı sosyal medya kullanıcıları tepki gösterdi. Guzman’ın ardından çok sayıda taziye mesajı paylaşıldı. Brookings Enstitüsü’nden Vanda Felbab-Brown, Guzman’ı „Fidel Castro’dan sonra bir hükümeti devirip iktidarı almaya en çok yaklaşan Güney Amerikalı devrimciydi“ sözleriyle anmıştı.
