Ali Kemal Hüseyin
İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi, farklı tarihlerde 16 Ağustos’ta Van T Tipi Kapalı Cezaevi, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi ve Van F Tipi Kapalı Cezaevi’ne gerçekleştirdiği ziyaretlere ilişkin bilgileri sanal medya hesabından paylaştı.
Raporda, Van T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutsaklarla yapılan görüşmelerde tutukluların, 2 ayda bir kendilerinin 5 kitap verildiğini, yasal düzenleme çerçevesinde belirtilen sayıda kitap ve dergi verilmediğini, Yeni Yaşam ve Evrensel gazetelerinden birinin verilmediğini, cezaevinde tutukluların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin ve sporun salgın bahane edilerek izin verilmediğini, koğuşlar arası sohbetlerin yasaklandığını, 16-17 gün önce koğuşta bulunan arkadaşlarından birisinin rahatsız olması neticesinde testlerin alındığını ancak kimseyi revire ve hastaneye alınmadığının aktarıldığı belirtildi.
Görüşmelerde çok sayıda hak ihlali ve keyfi uygulamaların yaşandığının ifade edildiği raporda, tutsakların kantin alışverişinin ve kıyafetlerinin kısıtlandığı belirtilerek, kapalı görüşlerin ayda iki defa ve 2 kişi ile sınırlı olduğu, açık görüşlerin ise olmadığına değinildi.
Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde, tutuklularla yapılan görüşmelerin içeriğinde ise benzer hak ihlallerine yer verildi. Raporda, açlık grevine giren tutuklular hakkında disiplin soruşturmalarının açıldığı ve zaruri ihtiyaçlarının karşılanmadığı, yasak olmayan kitapların verilmediği, provokatör yaklaşımlar sergileyen gardiyanların keyfi oda aramaları yaptığı ve koşullu salıvermeden yararlanan tutuklular hakkında cezaevi yönetiminin keyfi olumsuz rapor hazırladıkları aktarıldı.
Raporda Van F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklularla yapılan görüşmelere ilişkin de şunlar kaydedildi: “Kitap, gazete ve dergi genel olarak kısıtlamanın halen devam ettiğini, Yeni Yaşam gazetesinin halen verilmediğini, cezaevinde tutukluların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin, sohbetin ve sporun cezaevi yönetimi tarafından salgın bahane edilerek bu hakların engellendiği, cezaevi memurların spor salonunu kullandıkları ancak tutukluların kullanmadıklarını, bunu sorduklarında memurların moral desteğine ihtiyaç olduklarını, telefon görüş haklarının uygulandığını, açık görüşlerin olmadığını, kapalı görüşün ayda iki defa olduğunu ve bu sürelerin 40-45 dakika olduğunu, 2 kişi ile sınırlı olduğunu, tutuklu kabul odasının çok kötü şartlara sahip olduğunu (temizlik ve hijyen bakımından çok kötü) disiplin soruşturmalarının keyfi olarak uygulandığını, revire çıkma işlemlerinin zamanında yerine getirilmediğini, hastane sevklerinin uygulanmadığını, ağır derecede hasta mahpusların olduğunu(İbrahim Alkan, Mehmet Şirin Yıldız, Burhan Ağaç ve Şirin Sakur), ilaçların temin edilmediği, koğuş aramalarının sık sık ve pervasızca yapıldığını, provokasyon niyeti ile yaklaşımlar bulunduğunu, özellikle bir kaç gardiyan tarafından provokasyonun sistematik ve bilinçli uygulandığını, Cezaevi yönetiminin yaklaşımının keyfi olduğunu, saç tıraşlarının hijyenik ortam ve aletlerle yapılmadığını, su kotasının bulunduğu(45 Litre) olduğu tutuklular tarafından beyan etmişlerdir.”
Raporun devamında yaşanan hak ihlallerinin artarak devam ettiği belirtilerek, tutsakların durumunu ve hak ihlallerini şu şekilde sıraladı:
“*Öncelikle en acil sorun olarak Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında tutukluların yasal haklarının kullandırılmadığı, yasal haklarının hukuki gerekçelerden yoksun olarak engellendiği tespit edilmiştir.
*Cezaevi yönetiminin genel olarak tutuklulara yönelik baskı, zorlama tarzında(koğuşların sıklıkla aranması, koğuşların birleştirilmesi, TV ve radyolara el konulması, kantinde satın alınan eşyalara koğuşlarda el konulduğu vb.) bir yaklaşımlarının bulunduğu tespit edilmiştir.
*Tutukluların hukuki gerekçelerden yoksun cezaevi yönetimi tarafından cezalandırıldıkları (sohbet haklarının uygulanmadığını, spor haklarından yoksun bırakılma ve bazı gazete-kitapların verilmemesi vb.) tespit edilmiştir.
*Salgın bahane edilerek ve hastaneye çıkan tutukluları karantina alacaklarını belirterek korku ve panik havası oluşturarak tutukluların sağlık ve tedavi hakları engellendiği tespit edilmiştir.
*Van F Tipi Kapalı Cezaevi İnfaz Kurumunda tutukluların suya erişmelerini(kota konularak) açıkça engellenmiştir.
*Van T Tipi Kapalı İnfaz Kurumunda tutukluların kantine erişme hakları keyfi olarak engellendiği tespit edilmiştir.
*Açlık grevinde olan tutukluların yeterli düzeyde besin ihtiyacı karşılanmadığı tespit edilmiştir.
*Herhangi bir gerekçe gösterilmeden, toplama kararı olmayan ve yasaklanmayan, tutukluların talep ettiği gazete, dergiler kitap vs. idare tarafından verilmiyor. Haber alma özgürlüğü ve kamusal bilgilere erişim hakları engelleniyor.”
