Eleştiri Notları -1

Faik Baysal ile birkaç yıl önce tanıştım. İlk romanı “Sarduvan”dan ve romanın yazım macerasından, bir o kadar da anlatıcının yeteneğinden çok etkilenmiştim. Şucu bucuyum diye soranlara, hava atanlara, meraklılara artık “Faik Baysalcıyım” diyordum. Bu lafımla hem Kürtlerden, hem de Kemalist çevreden epey tepki almıştım. Onu abarttığımı, edebiyatta anlamadığımı söylemişlerdi.

“Madam Bambu” üstadın son yapıtı. Hemen akabinde, yani bir yıl sonra 2002’de vefat etmiş. Roman bir kadının portresi gibi çağrıştırsa da arka kapak yazısında da değinildiği gibi Senar Kul isimli, 66 yaşındaki emekli bir veterinerin hikayesi.

Senar Kul yıllarca resmi bir mezbahada, binlerce hayvanın helal et kesimleri sınırı içerisinde o kadar çok ölen hayvan çığlığı duymuş, kana, ete bakmış, doymuştur ki artık kafayı yemenin eşiğindedir. Hanımı vefat etmiş, yaşlı bir dul olarak Psikolog Dr. Taner Derinsu’nun yanında karşımıza çıkar. Roman doktora gidişi, doktora rahatsızlığını anlatması ve doktorun ona tavsiyesi ile başlar.

Bir arkadaşı Recep Toprakoğlu bu doktoru tavsiye etmiştir. Görüşmenin sonlarına doğru Toprakoğlu telefon eder, artık cumhurbaşkanı seçildiğini, doktorun ayağına gelmesini söyler. Doktor onunla konuşur, Senar Kul’un görüşmesi biter. Yeni randevular alınır ve Kul doktoru terk edip arkadaşına gider.

Kadın delisi, hafiften sapık ama sapıklığının bilincinde olup toplumsal eleştirilerin en hasını yapan yaşlı emekliyi arkadaşının evinde Mukaddes Hanım karşılar. Recep Toprakoğlu evde yoktur. Yine de kadın aşırı misafirperver davranır ve Senar Kul’u içeri davet eder. Laf lafı açar, kadının evlilik hikayeleri, Senar Kul’u baştan çıkarmaya çalışan davetkar davranışları, Kul’un panikleyip kadından kaçmasıyla son bulur. Orayı terk etmeden önce ama kadına telefonla arama sözü verir.

Birkaç gün sonra Mavi Otel’e kendisini unutmaya, birkaç haftalığına da olsa tamamen böyle kendisi gibi dinlenmeye gelen emekli birçok insanla tanışır. Otelin sahibesi ve işletmecisi Senem Hanım’dan etkilenir. Emekli öğretmen Hami Bey ile tanışır.

Üstat Faik Baysal iki emekliye, onların sohbetleri aracılığıyla büyük bir ustalıkla okkalı toplumsal eleştirilerde bulunur. Eşsiz doğru, canı gönülden kabullenilip benimsenecek saptamalarda bulunurlar. Ama başlı başına kadın hastası emekli veteriner zaten eleştirel biridir. Çevresine, olmayan insanlarına, kadınlara, erkeklere, en önemlisi de açık sözlülük ve yüreklilikle hayata eleştirel bakan biridir. Çarpık, az biraz sapıkça ama sempatik bir yaşlıdır karşımızdaki.

Otelde tanışılan ilginç tiplemeler arasına bir Kaptan ile Amerikalı bir yüzücü olan Johnny Weissmüller de katılır. Sonra da bir Almancı olan Hande Hanım. Hande Hanım yaralı biridir, babası tarafından zamanında terk edilmiştir. Yine de Hande Hanım artık ölmüş olan babasına yakın olmak için aynı otele gelmiştir. Senar Kul kadın aşık olur. Hande Hanım sürekli bambu bir koltukta oturduğu için adı kısa sürede “Madam Bambu”ya çıkar. Hande Hanım böylelikle adını da romana vermiş olur.

Faik Baysal tam olarak ne zaman yazdı sorulmalı. Yaşlı, deneyimli, bilge bir insan olarak Senar Kul’a anlattırdıkları, kadına, devlete, yurdum insanına, topluma karşı etkileyici, çarpıcı, acı ama doğru tahlilleri bir çok yerde hayrete düşürür. “Madam Bambu”nun erkekleri hep hasta ruhlular, en azından kadına bakış, ona yaklaşım, onu değerlendirme anlamında köklü açıklamalarda bulunur yazar. Abartı değil az bile dedirten cinsten.

Faik Baysal aynen “Sarduvan”da olduğu gibi hikaye içinde hikaye anlatıyor. Karşımızda büyük bir anlatıcı, usta bir edebiyatçı var. ilgi, merak ve zevkle okunan satırlar karşılaşılan. Zavallı, yalnız, belediye mezbahasından emekli Senar Kul çevremizde her gün görüp tanıdığımız, selamlaşıp belki hal hatır sorduğumuz, erkeklerimizin yaşlanınca, yalnız kalınca ki şekli malumu, aynı zamanda gerçek yurdum erkeğinden diri, inandırıcı bir parça.

Kadının olmadığı, zayıf olduğu, hakkını hukukunu arayamadığı, yasal ve toplumsal anlamda hiçbir gücü, etkisi, sihirinin olmadığı toplumlarda onları Faik Baysal gibi edebiyatçılar, yarattığı suni kahraman Senar Kul’lar savunmak durumunda kalıyorlar. Yaşlı bir adamın penceresinden görünenler yaşam dolu, sosyal adaletsizliğe parmak basan yığınla toplumsal eleştiriyle dolu. “Madam Bambu” Faik Baysal‚ı, edebiyat anlayışını ve dünyasını anlayıp soranlar için bulunmaz bir cevher.

02.01.2021

18:10